|
سنڌي ۾ آنيرو (آني+ ايرو) يا آنيارو (آني+ آرو)
پَلو ۽ آنورو (آنو+ اورو) ، جنهن کي خصيو يا فوطو
به چيو ويندو آهي، عام مروج لفظ آهي.
Bacillus
(بئسيلس=
) ۾ پڇاڙي ”us
_“ آهي ۽ معنيٰ اٿس لٺ، ڏنڊيءَ يا
ڏانڊيءَ جي شڪل جھڙو (Rod-shaped).
Globular
( گلوبيولر=
گولير يعني گولو + اير) ۾ پڇاڙي”al“
آهي ۽ معنيٰ اٿس ”Globe-
shaped“
يعني گولي وانگر يا گولي جي شڪل جھڙو.
Cuneiform
(ڪُيوِنيفارم=
ڇاپَر/ ڇاپرو/ ڇَپرول؟) ۾ پڇاڙي ”Form“
آهي، معنيٰ اٿس”wedge
– shaped“
يعني ڇيڻيءَ/ ڇپر جي شڪل جھڙو.
Anthropoid
(اينٿروپوئائڊ
=
مانسول يعني مانس+ اول) ۾ پڇاڙي
”old“
آهي پر معنيٰ اٿس”man-like“
يعني ماڻهو _ جيان. (ڊاڪٽر قاضي صاحب جن ان پڇاڙي
لاءِ ”وانگر“ لفظ ڪم آڻيندي ”بشر وانگر“متبادل ڏنو
آهي. ”ڀل مانس“ معنيٰ ڀلو ۽ ”بن مانس“ معنيٰ
جھنگلي ماڻهو. ” مانس“ معنيٰ ماڻهو).
Leguminous
(ليگومِنَيسِ=
ڦريئار) ۾ پڇاڙي”ous
_“ آهي ۽ معنيٰ اٿس ”ڦريءَ“ يا ڦريءَ واري ”وڻوٽ“
(plant)
جو (of)
يا جيان (like).
(وڻوٽ انگريزي لفظ پلانٽ جي بدران ڪم آندل آهي
”پلانٽ“ ڪيترين ئي معنائن ۾ ڪم اچي ٿو پر وڻوٽ رڳو
وڻن ۽ وڻ جھڙن وجودن يعني ٻوٽن، ڀاڄين، گاهن وغيره
_ اوڀڙ _ لاءِ گڏيل طرح ڪم آڻي سگھبو.
Plant
فعل به آهي ۽ ان لاءِ ”وڻوٽڻ“ يا ”پوکڻ“ لفظ ڪم
آڻي سگھجي ٿو. ”ڦڻوٽ“ ۽ ”سروٽو“ لفظن کي ذهن ۾ رکي
”وڻوٽ“ جي معنيٰ ۽ مفهوم سمجھي سگھبو.
Apical
(ايپيڪل=
چوٽار، چکار يعني چوٽ وارو يا چُک/ چنهب وارو يا
چوٽ/ چنهب سان واسطيدار) ۾ پڇاڙي ”al
_“ آهي ۽ ان جي معنيٰ آهي چوٽ/ چوٽيءَ يا چُک/
چنهب سان واسطيدار يا ان تي موجود (pertaining
to or iocated at apex)
هيٺ مختلف پڇاڙين وارا ڪجھ ٻيا لفظ ڏجن ٿا:
Axial
(ڪڇ يا سرائيءَ سان واسطيدار) ڪڇات/ ڪڇارَ،
سرائِيڻو
Chordate
(فائلم ڪارڊيٽ سان واسطيدار) ڏوريات
Ophthalmis
(اک/ سان واسطيدار، اک جو، اک وارو) اکيت
Optic
(نظر/ ڏسڻ سان واسطيدار) ڏٺار
Pelagic
(ڪناري کان پري کليل سمنڊ ۾ رهندڙ يا اتي رهندڙ
سان واسطيدار)
Auditory
(ٻُڌڻ سان واسطيدار، ٻڌڻ جو، ٻڌڻ وارو) ٻڌيت
Anterior
(اڳ واري پاسي سان واسطيدار) اڳيت
Posterior
( پٺ واري پاسي سان واسطيدار) پٺيت
Lateral
(پاسي سان واسطيدار) پاسيت
Medial
( وچ سان واسطيدار ) وچيت
Adipose
(سڻڀ، چرٻيءَ سان واسطيدار، سڻڀ جو) ساڻڀ
Predaceous
( کاڌي خوراڪ لاءِ جانور جو شڪار يا شڪار ڪندڙ)
Oviparous
( آنا پيدا ڪندڙ) آنائِت
Allantois
(هن لفظ جي پڇاڙي ”
ois
__“ اها ساڳي آهي جيڪا ”old“
آهي يعني ”eidos“
تان ورتل. ”Allas“
معنيٰ ”ٿڙ“ ۽ ”eidos“
معنيٰ شڪل يا صورت) ٿراٽ
Diploid
(Dipious
معنيٰ ٻيڻو/ ٻٽو ۽
eidos
_ معنيٰ جھڙو) ٻٽول
Aqueous
(جنهن ۾ پاڻي هجي) پاڻيئاٺ
Aquatic
(پاڻي سان واسطيدار يا پاڻي ۾ رهندڙ) پاڻيئر
Morphogy
(Morphe
معنيٰ شڪل/ فار/ روپ ۽
Logos
يعني
ڳالهه ٻول يا تقرير)
روپڄاڻ، روپڀياس.
Alveolar
(ايلويول سان واسطيدار)
ايلويول=
(1) هڪ ننڍي کاڻ / چُر (pit)
يا گھچيِ (cavity
).
(2) ٿڻائتن (mamallian)
جي ڦڦڙ ۾ .... (air-sac)
(3) ڏند چُگھ (tooth
socket)
مَهار __ مَهاري (مهاروان؟)
(4) هڪ غدود جو ڇيهات (Terminal)
رس ڏيندڙ حصو.
Aveolus
(ايلويول سان واسطيدار)
مٿي ڏنل سڀني لفظن تي ۽ انهن جي پڇاڙين تي ڌيان
ڏيڻ سان هڪدم سمجھ ۾ اچي ويندو ته انهن جي معنيٰ
يا انهن سان لاڳاپيل معنيٰ شعوري طرح، ڄاڻي ٻجھي
مقرر ڪئي وئي آهي انهن جون پڇاڙيون ساڳيون هجڻ
باوجود مختلف معنائون، ۽ مختلف هجڻ باوجود ساڳيون
معنائون ڏين ٿيون. ان ڪري اهو قطعي لازمي ناهي ته،
هڪ ته پڇاڙي بدران سڄو لفظ ڪم آڻيون ۽ ٻيو مقرر
پڇاڙي لاءِ مقرر لفظ (يا پڇاڙي) ڪم آڻيون. ڊاڪٽر
قاضي صاحب جن نه رڳو هڪ مقرر لفظ بدران مرڪب لفظ
ڪم آندا آهن پر انهن کي قيد ڪرڻ يا پابند نقل ڪرڻ
جي ڪوشش به ڪئي آهي. البته ڊاڪٽر قاضي صاحب جن جي
پوئواري ڪندي اهو ڪري سگھجي ٿو ته ساڳي معنيٰ
ڏيندڙ ”انگريزي“ پڇاڙين بدران سنڌي ۾ جيڪي پڇاڙيون
ڪم آڻجن اهي هڪ يا ٻه يا ٽي ...... پر مقرر هجن.
11. سنڌي لفظن جون ڪجھ پڇاڙيون
ساڙيل __ ساڙيلو __ ساڙيلي پاڻياٺ _
پاڻياٺو _ پاڻياٺي
پاڇيل _ پاڇيلو _ پاڇيلي لوڻيٺ/ لوڻٺ
__ لوڻاٺو __ لوڻاٺي
نخريل _ نخريلو _ نخريلي ڪلراٺ _
ڪلراٺو _ ڪلراٺي
ڊاڙيل _ ڊاڙيلو _ ڊاڙيلي _ــ
ڪانواٺ/
ڪانواٽ _ ڪانواٺو __
ڪانواٺي
گھوڙيل _ گھوڙيلو _ گھوڙيلي _
پوراٺ
_ پوراٺو _ پوراٺي
ڪاڇيل __ڪاڇيلو _ـ ڪاڇيلي __ ڪلهوڪو __
ڪلهوڪي __ٿاريل __ـ ٿاريلو __ـ ٿاريلي __ـ
ڪالهوڪو __ ڪالهوڪي
سُريل _ سُريلو سريلي اڄوڪو ___
اڄوڪي
ماٿيل __ـ ماٿيلو __ــ ماٿيلي __ــ
پروڪو ___ پروڪي
هٺيل __ هٺيلو __ هٺيلي __ هاڻوڪو _
هاڻوڪي _ــ
هيلوڪو _ هيلوڪي _ــ
ڪمائتو _ ڪمائتي _ (ڪمائت) مٺيرڪو
__ مٺيرڪي _ مٺيرڪ)
لاڀائتو _ لاڀائتي _ (لاڀائت ) پٺيرڪو _
پٺيرڪي (پٺيرڪ )
وزنائتو _ وزنائتي _ (وزنائت) وٿيرڪو _
وٿيرڪي _ (وٿيرڪ )
ڊولائتو __ـ ڊولائتي __ـ (ڊولائت) اميرڪو __ـ
اميرڪي (اميرڪ)
پيرائتو _ پيرائتي _ (پيرائت) سڌيرڪو __ سڌيرڪي
__ (سڌيرڪ)
آسائتو _ آسائتي _ (آسائت) ساجھرڪو _ ساجھرڪي _
(ساجھرڪ)
ڀوائتو __ ڀوائتي __ (ڀوائت) ڀنڀرڪو _ ڀنڀرڪي _
(ڀنڀرڪ)
ميِرڪو __ـ
ميِرڪي __ـ (ميِرڪ)
اباڻو _ اباڻي چُرڪڻو __ چرڪڻي لوڻو __ لوڻي
ڏاڏاڻو _ ڏاڏاڻي مرڪڻو __ـ مرڪڻي الوڻو
__ـ الوڻي
ناناڻو _ ناناڻي ڀرڪڻو _ ڀرڪڻي چُوڻو __ـ
چُوڻي
ماماڻو __ ماماڻي ڪرڪڻو __ ڪرڪڻي ٿوڻو _ ٿوڻي
پيڪاڻو __ پيڪاڻي ترڪڻو _ ترڪڻي ٿونو _ ٿوني
ساهراڻو __ـ ساهراڻي ٽَلِڪڻو __ ٽلڪڻي (هِڪَ)
مونو _ (هڪ)
موني
فقيراڻو _ فقيراڻي _ (فقيراڻ) ڀيلو __ـ ڀيلي لوهر
__ـ لوهار _ لوهارڪو __ لوهارڪي
ميراڻو _ ميراڻي (ميراڻ) پورو _ پوري نڀر _
ڪنڀار _ ڪنڀارڪي
اميراڻو _ اميراڻي _ (اميراڻ) پُورو _ پُوري ميهر
_ ميهار _ ميهارڪو_ــ ميهارڪي
پيراڻو __ پيراڻي __ (پيراڻ) ڪورو __ـ ڪوري __ـ
اوٺي __ اوٺار __ اوٺارڪو __ اوٺارڪي __
ڳنوار _ ڳنوارڪو _ ڳنوارڪي _ ريڍيو _ ريڍي ڏوٿي
مانڌاڻي
ريڍار _ ريڊارڪو _ ريڊارڪي _ ٻاڪرو__ ٻاڪري _ ٻوڌي
ڳوٺاڻي
ٻڪرار _ ٻڪرارڪو _ ٻڪرارڪي _ ماهيو __ـ ماهي
ڏوڌي واياڻي
ڊکڻ _ ڊکاڻڪو __ــ ڊکاڻڪي ڳائو __ــ ڳائي
لوڀي ماڇاڻي
حجم __ــ حجامڪو __ـ حجامڪي اوٺو __ــ اوٺي
ٺوڳي کٽياڻي
ڌوٻي ___ـ ڌوٻڪو ___ ڌوٻڪي.
جھانگي ڏيوالو جھڙالو __ـ جھڙالي __ـ
(جھڙال) ڪارو __ـ ڪارهه _ ڪاراڻ
مانجھي شِوالو پورالو __ــ پورالي _
(پورال) ڳاڙهو _ ڳاڙهه __ ڳاڙهاڻ
وانجھي مِيڄالو پُورالو __ـ پورالي _
(پورال) ميرو __ـ ميرهه __ ميراڻ
ڪانجھي پَٽالو نيرو __ نيرهه _ نيراڻ
سانجھي
ڪاٺوڙو __ــ ڪاٺوڙي __ ڪاٺوڙ رانبوٽ __ـ
رانبوٽو ___ رانبوٽي
پيٽوڙو __ــ پيٽوڙي __ــ پيٽوڙ اڦراٽ __
اڦراٽو __ اڦراٽي
ميٽوڙو ___ـ ميٽوڙي ___ـ ميٽوڙ ٽڪراٽ ___
ٽڪراٽو ___ ٽڪراٽي
واتوڙو __ـ واتوڙي __ واتوڙو ٺيڪراٽ __ــ
ٺڪراٽو__ــ ٺڪراٽي __ـ
پاهوڙو __ـ پاهوڙي __ــ پاهوڙ ٺيڪراٽ __ــ
ٺڪراٽو__ــ ٺڪراٽي __ـ
(ڏينڀوڙو) __ــ ڏينڀوڙي __ـ (ڏينڀوڙ) سڙاٽ __ــ
(لسڙاٽو __ـ لسڙاٽي __ـ )
ڪارَ سُرو ___ ڪار سري __ـ پٿريلو ___ـ پٿريلي
___ پٿريل ___ـ پٿرائون _ پٿرائين
اڇسرو __ــ اڇسري __ــ زهريلو __ــ زهريلي __ــ
(زهريل) ٺڪرائون __
ٺڪرائين
ڳاڙهسرو __ــ ڳاڙهسري __ــ ڦڙتيلو ___ـ ڦڙتيلي
___ـ (ڦڙتيل) گولائون __ـ گولائين
اڀسرو ___ــ اڀسري هٺيلو __ـ هٺيلي __ـ هٺيل
ميوائون ___ــ ميوائين
چوٽائون ___ چوٽائين
ڀلير___ ڀليرو ___ ڀليري مڻڪو __ــ مڻڪي __ــ
مڻڪائي ڊهڪو
ڇوڪراٽ
مٿير _ مٿيرو __ـ مٿري _ مٽڪو _ مٽڪي ڪٽڪو زوڪاٽ
سٺير _ سٺيرو _ سٺيري ڄٽڪو __ــ ڄٽڪي __ــ
ڄٽڪاڻي گھڪو گِسڪاٽ |
