سيڪشن؛  شاعري

ڪتاب:ڪليات حمل

باب --

صفحو :20

(8)

دم دم دلبر دوست سڄڻ دا حُسن ڪريندا هَلان:

ڪِيڪر هَلان

دِل ڪُون قابو قيد ڪيتُئي وِچ ويڙهه زُلف دي وَلان:

ڪِيڪر هَلان.

نينِ تنهيندي ناز ڪَنون، چَڙهه پيل ڪَرَن پَلپلان:

ڪيڪَر پَلان.

حملٰ حال دا قاصد ڀيڄان،، وِچ وِچ وِڙهيان گهلان:

ڪِيڪُر گهَلان.

(9)

ڪوٽ وانگون ڪَر اوٽ گهُونگهٽ دي، تُفنگان تيري مَريندئين:

ڪِيس ڪَريندئين

ڪجلين دي لَب قهري قلمي، چشمين وِچ چَڙهيندئين:

ڪِيس ڪَريندئين

ٻوڙ نظر دَس ڇوڙ، آتين وَل ٻِئي پِيا جوڙ ڀَريندئين:

ڪِيس ڪَريندئين

نام خُدا دي ڏور وسَا! ڪِيُون رئو ڪَر رَتُ هَريندئين:

ڪِيس ڪَريندئين

حمل ڪُون اَرمان ايهو وَل، ڦَٽ نا ٺَپ ٺَريندئينس:

ڪِيس ڪَريندئين

(10)

سُهڻا! سهڻي صورت تيڪون لائق نهين لُڪاوَڻَ:

تين گهُنڊ پاوڻ

ڏِتَئُي رَب ڏِکالَڻ ڪيتي، نا وَت ڪاڻ ڇپاوڻَ:

تين گهُنڊ پَاوڻ

ڪَر ڪُجهه خوف خدا دا، ناحق سارا لوڪ سِڪاوڻ!

تين گهُنڊ پاوڻ!

آکي حمل، هَٿ ڪِيا آيُئي ميڏي دل رَنجاوڻ:

تين گهُنڊ پاوَڻ!

(11)

سُهڻا! سُهڻي صورت تيڏي، هانو اندرَ وِچِ هُريئي:

تَون دِل ڦريئي

مُرڪ مُرڪ مَن موهيِئي، تَون ڏَنہ سُرڪ سُرڪ دل سِريئي:

تَون دِل ڦريئي

”تُون“ ”تُون“ تار اندر تَن ميڏي، ٻهڳَڻ! تيڏي ٻُريئي:

تَون دِل ڦريئي

حمل نال هَميشان خوش هو، بات رُسڻ دي بُريئي:

تَون دِل ڦريئي

(12)

سُهڻا! سُهڻي صورت دا، نا ايڏا ماڻ ڪَريجي!

ڪُجهه ڏَريجي!

آکِيَان دي لَڳ آکِيئي تي، نا ماڻهون مُفت مريجي:

ڪُجهه ڏَريجي!

ايڏا زور نه لاوڻ لائق، جيڏا سَت سَريجي!

ڪُجهه ڏَريجي!

قادر رَب قهادري ڏاڍا، تَنهندا ڌِيان ڌَريجي!

ڪُجهه ڏَريجي!

حمل دا ڀي هڪ دَم توڙي، هَس ڪَر هانوَ ٺَريجي!

ڪُجهه ڏَريجي!

(13)

سُهڻي صورت سِيرت تيڏي، مِٺي لَب مِٺايان:

ڪِيا ساراهِيان:

حُوران پَرِيان ڏيک حُسن، سي شَرم ڪَنون شَرمايان:

وَل نَه آيان.

سُهڻيان صِفتان سَڀَّ تُسَان وِچ، رَب رَحيم رَکايان:

واهه وَڏايان!

تيڏي بيت بِرِهه دي بيشڪ، حمل  هِن هَوايان:

عشق اُڏايان.

(14)

مِٺيان مِٺيان محبوب! تُساڏيان ڳالهين هِنِ ڳُڻ ڀَرِيان

پَريان جي هِڪِ پَلڪ سُڻَن، تان چَٽِ پَٽِ ٿِيونِ چَرِيان

سُڻ ڪَر ساهه سُڌِير ٿيوسي، هانءُ اَکِيان ڪُل ٺَريان

حمل! هِنِ هَزارين ڳالِهين، صُحبت وِچون سَرِيان.

(15)

دَرد مَندان دِيان دِليان دلبر! ناز ڪَنُون تؤن ڇَڙيان

مارَن رات ڏينهان سي ڇَڙيان

چَڙهيان چَشمان ڪاڻ ڪُهڻ دي، نال نِماڻِان لَڙيان

هرگز ڪنهين لِحاظ  نه لَڙيان.

اَڙيان نال عُشاقان محڪم، قلَب ڪُنڍي پا ڪَڙيان:

ٿيان هور ڳِلان  ڪُل ڪَڙِيان.

وَڙيان وِچ وُجود اندر، جي دوست! ڳُنڌايُئي ڌَڙيان:

لايان   دَرد  تُسادي   ڌَڙيان.

مَڙهيان تي تُون ڪاڻ مِلڻ، مَئين سهس مُئيمان پَڙهيان:

جي ڏُک ڏيک، ڏتي ڏَس پڙهيان.

پڙهيان دِيان ڀي پاڪ دِلِين، تون مهِر سيتي چا مڙهيان

مَسجد ڇوڙ ٻيٺي گهِن مَڙهيان.

سَڙيان سوز هزاران حمل! دِلِيان دلبر گهَڙيان:

تِنِ ڪُون مُشڪل گهارڻ گهَڙيان.

(16)

هِڪ سُهڻا، ٻِيا سينگار ڪَريندئين، پاپ ڪرڻ دي پار ايهي

ٻِيا، ڇوڙ سَٽيندئن سيني تي، وَل زلف خموخمدار ايهي

سي ناحق ماڻهون مار گهتيندي، مارسيہ ڏنگ مار ايهي

سي ڪيڪو ڦَٻسن خُون تيڪُون، وِچ صاحب دي سرڪار ايهي

وي حمل! هِڪ ڏينهن ظاهر ٿيسن، ناحق سَڀ نِروار ايهي.

(17)

سَئين سُهڻي محبوب ڏِٺم، ڪو نَهين تيڏا مَٽ شاني:

وي دِلجاني!

نا وَت ڪو قَد قَامتَ، نا ڪو اينجهِي پاڪ پيشاني:

وي دلجاني!

تيڏي سُهڻي صورت تُون، جِند جانِ ڪَران قُرباني

وي دلجاني!

حمل هردم ڪري دُعائين، ماڻين جِندِ جواني:

وي دلجاني!

(18)

ڏَهه ڀيري ڏينهن هِڪي وچ، جِيُون جِيُون پِيا تُون آوين:

تيؤن مَن ڀاوين

دَم دَم يار! قدم ڀر هردم، نِتِ نِتِ آوين جاوين:

تيؤن مَن ڀاوين

ڀيري ڀيري ڪَرين سِگهيري، پَل پَل ڦيري پاوَين:

تيؤن مَن ڀاوين

رَلمِل حمل نال هَميشان، وَل وَل کِلِ اَلاوين:

تيؤن مَن ڀاوين

(19)

چُپ، چُپاتِي جهاتِي پاڪي، آڪي رَمز رَلايُئي:

آپَ ڀَلايُئِي.

سَهجَ ڪَنُؤن سَڏ آپُون آپي، قُربؤن ڪول ٻِلهايُئي:

آپ ڀَلايئي.

سَرُ پُر سُهڻيان سنهڙيان ڳالهين، ڪَرڪي ڪَرم اَلايُئي:

آپ ڀَلايئي.

حمل نال حِجاب ڦٽا ڪر، وَل ڏي ٻانهه وَلايئي:

آپ ڀَلايئي.

(20)

مِهرئُون مَئن ڏَنہ يار سڄَڻ! اڄ چشم خوشي دي چاتُئِي:

آپ سُڃاتئي

نال نِماڻي ناقص دي، گهَت پيچ ڳجهي ڪي پاتُئي:

آپ سُڃاتئي

دَر دا دوست! غلام اَپڻا ڄاڻ آپي ڪَر ڄاتُئي:

آپ سُڃاتُئي

حمل ڪُون خوشحال ڪيتُئي، چا نال ڳچي ڳَل لاتُئي:

آپ سُڃاتُئي.

 

[فصل- 4]

سڄڻ! عجب تنهنجا اهي ماڻا

(1)

گهُنڊي گهُنڊ گهَتَڻَ دي عادت، آک! ڪِٿُون هَٿ آيُئِي:

ڪَنهِن سِکُلايُئِي

هِڪ وَت ٽُردئين ٽور عجب دي، ٻيا جو ٻانهه لُڏايُئي

ڪَنهِن سِکلايُئي.

نال ٻِنهاندي نَرم اَليندا، مَئن نال گرم اَلايُئي

ڪَنهن سِکلايُئي.

حمل ڪُون هِڪ ڏِينهن ڪَڏان نا، مُڙ ڪَر مُنهن وِکلايُئي

ڪنهنِ سِکلايُئي.

(2)

اولي دي وِچ آپ لُڪا، تين جهُڪ پَيندَئين جهَاتِيان:

چُپ چُپاتِيان

مُشتاقان دي مارَڻ ڪيتي، لُڪ لُڪ ليندئين ڪاتِيان:

چُپ چُپاتِيان

کول لِٽان لٽڪاءِ ڇُڙيندئين نانگِڻِيان وِهِ واتِيان:

چُپ چپاتيان.

حمل ڪُون ڳَل لاءِ ڳِراٽيان، پِرهه ڦُٽي تَون پاتِيان:

چُپ چُپاتِيان.

(3)

نال اَساڏي چُپ چُپاتا، نال ٻِنهان لَب چولِين:

تين ٻَهه ٻولين.

نالَ اَسان رُوپوش وَتِين، تين نال ٻِنهان گهُنڊ کولين

تين ٻَهه ٻولين.

نال اسان تيک تاب اَلائين، نال ٻِنهان دي هولِين:

تين ٻَهه ٻولين.

نال حمل ڪا ڳالهه نه ڪيتُئي، نال ٻِنهان ڳُجهه ڦولِين:

تين ٻَهه ٻولين.

(4)

اَک سڄَڻ سَچ يار پيارا! جهَاتِي پا دل جهَٽيُئِي،

ڪيا ڪُجهه وَٽِيئي

دَلبَا ڏِي دل دوست! کسيوئِي، وَل وَل ويکَڻ سَٽِيئي

ڪيا ڪُجهه وَٽِيئي؟

لوڪان دي لَڳ آکِي، جو رُخ رُوءِ اسان ٿُون مَٽِيئي:

ڪيا ڪُجهه وَٽِيئي؟

هِڪ ڏُون حَرف اَلاوَڻَ هُوٽي، دِلدا دَرد نَه ڪَٽِيئي:

ڪيا ڪُجهه وَٽيئي؟

نال رَقِيبان ڪَرِين رهاڻِين، حمل ٿُون دِل هَٽيئي:

ڪيا ڪُجهه وَٽِيئي؟

 

(5)

ڪيهي ڳالهيئُون يار پيارا! آيُون نا اَڄ گهَٽِي:

سَمجهيم دوست! تيڏي دل گهٽِي:

نَا وت يار بزار ڏهون ڪَم ڪَار آيُون ڪِنهن هَٽي

سَمجهيم دوست! تيڏي دل گهَٽي:

اِهِين تيڏي لاغرضي دلبر! درد دُکان دِل ڪٽِي:

سَمجهيم دوست! تيڏي دل ڪَٽي.

نال رَقيب رِهاڻ ڪَريندئين، حمل ٿُون مُنهن مٽي

سمَجهيم دوست! تــيڏي دل مَٽي.

(6)

نال ٻِنِهاندي سَوان سِڌا، نال اُسان ڏِنگ ڏِايان:

تـــين ارڏايان

نال ٻِنهاندي مَخفِي ٻَهندئين، جوڙ ڳُجهان وڃ جايَان:

ڪِيا ورجايان

نال ٻنِهاندي ٻاجهه ڪَريندئين، نال اسان تِک نايان:

بخش خطايان:

حمل! هُن محبوب ڏهُون، مَئين ميڙ مَناوَڻ چايان:

وَڃ پـــرَچايان.

(7)

نال ٻِنهان خوشحال هَميشان، نال اساڏي ماڻي:

ڦِروُن نِماڻي.

نال ٻِنهان کِل کلِ اَلايو، ساڏي نال ڪُماڻي:

ڦِروُن نِماڻي.

مُحب! ڪَڏان تان مُرڪ ڏِکالو ڏَند جَواهر داڻي:

ڦِروُن نِماڻي.

پَهلي ڏينهن پيارا! تون در ٻاجهه  خَريد وِڪاڻي:

ڦِروُن نِماڻي.

ننڍڙي لاڪون نينهن ليوسي، هُڻ نا يار سُڃاڻي:

ڦِروُن نِماڻي.

وَل نا حال حَوال پُڇِئي، تين وِچوُن وَرهيه وِهاڻي:

ڦِروُن نِماڻي.

ڏيک تڏي لاغرضي، ڏيندي مِهڻي ميئه مُهاڻي:

ڦِروُن نِماڻي.

حمل دي حق ياد رکو، ٿِيا ٻانَهان وقت ٻالاڻي:

ڦِروُن نِماڻي.

(8)

نال رَقِيبان رَل مِل چَلِدئين، ڪَنُون اسان ڪَر پاسا

نال رقِيبين مَڻين محبت، نال اسان نا ماسا

نا ڪا ڦِٽِ نه ڦُؤٽ ڪَڏانهين، نا ڪو دوست دلاسا

نهين ٿيندا شرمندا شابس، ايهو نفس اناسا

اِهين تيڏي بي پرواهي دا، هُڻ ڪيها ڪَرون ڀَرواسا

حمل هردم رَهي هميشان تيڏا پي! پياسا.

(9)

نال اساڏي ڏِنگ وڙِنگي، نال ٻنهاندي سُوڌ سوين

نال اساڏي ناز نِهايت، نال ٻِنهاندي نياز نوين

نال اسان مُنهن پاند ڏيوو، تين نال ٻنهاندي راند روين

حمل دي دل ريش ڪَرو، گهِن پِير ٻنِهاندي پيش پَوين.

(10)

سِيني دي وچ سُهڻا سائين! چشمان چَا چُڀڪايُئي:

تَرسُ نه آيُئي!

مِڙگان ترڪش تير تِکي ڀي پِنهان پار لنگهايُئي:

تَرسُ نه آيُئي!

زيري ٻيري  هانؤ ڪليجا، ڪايا ڪول ڪَنبايُئي:

تَرسُ نه آيُئي!

حمل ڪُون هڪ ڏينهن پڇين ول پڇئي نا پُڇوايئي:

تَرسُ نه آيُئي!

(11)

چشمين دا لا چوٽڪ دل ڪُون، يار! ٿيون وَڃ ياقي:

ڏي غم باقي

وَل نا حاَل حَوال پڇئي، نا وَل ٿِيُون مُحب! مُلاقي:

ڏي غم باقي

پَهلون پيار پيارا ڏي، وَل ڪيتُئي ڦير فِراقي:

ڏي غم باقي

حمل دي دل هَس کَس نيتُئي، ڪَر ڳِيُون مفت مَذاقي:

ڏي غم باقي

(12)

چَٽِ پَٽي تيڏيان چُهٽ وينديان، هن چشما وانگِ چِلاٽيان

ڏَنگِن ڏنگ [نِسنگ] نَه سَنگن، ونن وِهِ وِهاٽيان

زهَر تِنهاندا ڪاري قاتل، ڏِيندا ڀئون ڀَنواٽيان

حمل! هزار ڏَنگئي مَئين ڏٺي، کوندي بُل بُلاٽيان.

(13)

اکين هِنِ تلوارين تيريان، ڪَجلا تيرا ڪامِڻ

ڪَجلي نال ڪلُور ڪيتوئي، اَکِيان ڪون ڏي آمِڻ

[ديدان دا دستور اهو جو، دام وَڏا گهت دامڻ]

حمل! هزار اَکِين هنِ ڪَٽيي، راجا جيهي رامڻ.

(14)

ايهي زُلفان ظالم! تيڏيان، ڪالي نانگ ڪلوري

وِڙهڻ ڪَاڻ وِراڌي وَتِن، مَست مَتي مَغروري

ڏَنگن ڏن نِسنگ، نَه سَنگَنَ مارسِيہَ مَخموري

هَرڪَس نال هَميشان حمل! لَڙدي زور ضَروري.

(15)

شِيرين سُخَن تيڏي هِنِ مِٺي، پَر ڪوئي زَهر رَلايُئي

کيپ خُمار چڙهيا دلِ ميڏي، جنَهن دم کِل اَلايُئي

هوش هُنر سڀ ڇوڙ ڳِيا، وَت ڪو جو پَلٽ پِلايُئي

حمل ڪُون ڀي مُرڪ محبت سيفي [سِر چَلايُئي]

(16)

ڪو دم دلبر يار پيارا! ٻَهه ڪُجهه ساڏي ڪول سائين!

مَئين مُشتاق مَهوس ڪَنون، لاهه گهُنڊي، گهُنڊ کول سائين!

تَون ڍول اُنون جِند گهول گهَتان، چَپَ چول اَتين ڪجهه ٻول سائين!

حمل هي پُر عَيبين هاڻان، ڦورا نا تُون ڦول سائين!

(17)

جانِي يار! جُدائي والي، ڳالهه نه ڪَر مَئي نال سائين!

جيڪي قول قرار ڪيتوئي، سُخَن سَچي سي پال سائين!

اَکيئي گڏ هَميشان هوسُون، وِٿ نه گهَتسون وال، سائين!

هُڻ وت حمل نال ڪيها خام رُسڻ دا خيال سائين!

(18)

نام خدا دي نا ڪر سُهڻا! ماڻين نال نِماڻي:

جُواڻي ماڻين

ناحق ڪُهندي مُهندي وتن، جهَل تون نيڻ اياڻي:

جُواڻي ماڻين

مارڻ ٻاجهون مُڙدي ناهِين، ڪَر سَمجهاءِ سِياڻي:

جُواڻي ماڻين.

حمل تُون هَٿ لاهه نَهِين، جو تؤن در دوست! وِڪاڻي:

جُواڻي ماڻين.

[فصل- 5]

پاڻ تي پشيماني ۽ يار کي ڏوراپو

(1)

پَهلي ڏِينهن پيارا! تون سان اَکِيان آ اَٽڪايُم

سَمجهه نَه لايُم

آپَئُون ڏاڍيان نال اڻانگيان، اوکي جاءِ اَڙايم:

سمجهه نه لايُم

پَهلُون سوکا سَمجهيم، پِڇين بار اوکا سِر آيُم

سَمجهه نَه لايُم

حمل! هَٿين نال آپَئي وَڃ وَڻجُم وِرِه وِهايُم:

سَمجهه نه لايُم

(2)

دلبر دوست دِلاور دانا! دِل ڪُون دَرد ڏِتوئي:

ڪِيا سمجهوئِي!

پَهلُون پيار پيارا! ڏي وَل پِڇُتي پير پِيوئي:

ڪِيا سمجهوئِي!

مَئن مُشتاق مُطيع ڪَنُون، جو گهُنڊ پا گهُنڊ گهَتيوئي،

ڪِيا سمجهوئِي!

کول نِقاب نِماڻيان ڏِنہ، نا ڪَنهِن ڏينهن چِشم چَيوئي:

ڪِيا سمجهوئِي!

آهان سَهس اِلاهان سُڻ، نا توڙئون تَرس آيوئِي:

ڪِيا سمجهوئِي!

هڪ ڏينهن حمل نال ڪَڏان نا  کَڙڪي کِل اَليوئي:

ڪِيا سمجهوئِي!

(3)

هَئي! هئي! حال حَوال مَيڏيدي ڪِيتئي ڪَل نه ڪائِي:

ڪَنُون وَڏائِي

ناز ڪَنُون بي نياز وَتِين، اغماز عَظيم اُٺائي:

ڪَنُون وَڏائِي

غَرض ڪَنهِندا رَک عرَض نَه سُڻندَئين، رَکدَئين لاغرضائي:

ڪَنُون وَڏائِي

مُشتاقان ڪُون مار، پِڇين لُڏ ٽُردَئِين ٻانهه لُڏائي:

ڪَنُون وَڏائِي

خون ڪَريندَئين، کِلدئين، تَيڪون ڪونهِين خوف خُدائي:

ڪَنُون وَڏائِي

ڪَنهن ڏِينهن مَئن مِسڪين ڏَهُون، تون چشم نَهِين ول چائِي:

ڪَنُون وَڏائِي

حمل نال هَميشان هويون، سَرڪشَ سَخت سَدائي:

ڪَنُون وَڏائِي

(4)

دلبر! دَرد فراق مَيڏيدي تيڪُون ڪَل نه ڪائِي:

ڦِرِين تَوائِي

حُور، پَري، چَڪچور ڪيتُئِي، ڪُل ماڻهو ملَڪ مَنائِي:

ڦِرِين تَوائِي

دم دم ديوِچِ درد مندان ڪُون عشق  اُلَنبي لائي:

ڦِرِين تَوائِي

ڏِينهون ڏينهن محبت تيڏي، مَيڪُون سَرس سَوائِي:

ڦِرِين تَوائِي

حمل ڪُون هِڪ ڏِينهن نَهين تَون دلبر! دِيد وِکائي:

ڦِرِين تَوائِي

(5)

هَئي! وي ظالم! ظُلم ڪِيتوئي، ماس هَڏان تُون روڙيُئي:

ڪِيا ڪُجهه ڇوڙيُئي!

عيش، آرام، صبر، سُک سارا، نيڻان نال نِهوڙيُئِي:

ڪِيا ڪُجهه ڇوڙيُئي!

نازڪ ڌاڳا نِينهن والا، ڀي تَريهڙي گهَتِ چا ٽورِڙيُئي:

ڪِيا ڪُجهه ڇوڙيُئي!

حمل دي دِل دام زلف وِچ، وَل وَل ويڙه وَڪوڙيُئي:

ڪِيا ڪُجهه ڇوڙيُئي!

(6)

دِلبر! جِيوين درد ڏتُئي، شَلا! تِيوين درد لَڳيئِي:

قدر پَوويئي

جِيوين دلبر دوست! کَسيُئي دلِ، تِيوين رَب کَسِيئي:

قدر پَوويئي

حمل دي هُڻ پَووَن تَيڏي سِر سَوز فِراق سَڀيئي:

قدر پَوويئي

(7)

لَٽڪي نال ڳِيُون دِل لُٽ ڪي، عجب تُساڏي چَالِي

ٽور ڪِنُون مُڙ مور ويندا، جان ڏيوي يار ڏِکالي

ڳاڙهيان ڳوڙهيان چشمان تيڏيان، نَهين خُمارَئون خالِي

حمل هي مشتاق تِنِهاندا، ڦِردا مَست مَوالي.

(8)

هرهِڪ نِيچِ نِڪاري دِيان، تَؤن ڪاڻ ڪَڍان سو ڪاڻان:

ڪِيا ڪُجهه هووي ڪوجها ڪاڻان!

ڪِيوين مُحب! مُيَسر ٿِيونَ تَون نال روُح رِهاڻان:

جو هان مَئِن پَر عَيبين هاڻان

تُون سڀ صاحب صورت دا، تين مَئن مِسڪِين نِماڻان:

مَيڏي نال ڪَرو نا ماڻان

مهرئون ميڏي ڪول ٻَهو، ڪَر ڏيوان وال وِڇاڻان

دل دي درد سڀي دُک ڇاڻان

حمل ڪُون هڪ هَمَدم تون بِن، وِسَرِيا طول وِهاڻان:

ڄاڻان دم دم وَرهيه وِهاڻان

(9)

ڪاجا لوري لايُئي دل ڪُون، نِيند آرام نِيتوئِي

لَحَم لڱين تُون لاهه ڳِيون، تين رَڳين رت پِيتوئي

[ڦَٽيي ڦَٽ فِراق والي سچ آک ته ڪَڏ سيتوئي؟]

حمل دي دل دام زلف وِچ، قابو قَيد ڪيتوئي.

(10)

پَهلوُن پيار نَه ڏِيوِين ها، تان دلبر ڪِيُون دِل لَڳي

ڇَلي والا ڇهل ڪِيتوئِي، ويس وِکا ڪَر وَڳي

ڪَهِين نَه آکيا سانُون، تان ڪو دلبر دل دا ٺڳي

حمل! هُڻ سڀ سُڌ پِياسي، واقف ناسي اڳي.

(11)

پَهلُون پيار نَه ڏيوين ها، تان دلبر ڪِيُون دِل ڦاسي

سُهڻي صورت ڏيک تيڏي، تين دِل کَساءِ ٻيٺاسي

دِل ڪُون ڏاڍا ڏَڍ اَها، جي ڏِتُئي دوست دِلاسي

جيڪي لائق لُطف ڪيتُئي، تِنهن لائق لائق ناسي

رات ڏينهان خوشحال اَسي، تُون دلبر دي ڀَرواسي

هُڻ وت ڪيها خيال پيُئي، جو موڙ ٽُرين مُنهن پاسي

حمل ڪُون تَون دوست بِنان، ٻيا دلبر دل نا باسي.

(12)

دلبر يار! دِلاسي ڏي ڏي، ڪيتُئي مَن مستانا:

دوستِ ديوانا

رات ڏينهان آرام نَهين، جِيُون ٻاجهه شَمعَ پَروانا:

ڦِري حَيرانا

تيڏي دوست دِلاسي ٻاجهؤن، مُلڪ ڏِٺُم ويرانا:

سخت زمانا

نال اَساڏي پال اُهو، جو ڪِيتُئي سُخَن سَچانا:

ڇوڙ بَهانا

اِين تيڏي بيپرواهي دا، زَن مَرد مَريندي طعنا:

لوڪ بيگانا

حمل دي ڪا حُج نَهين، وت ڪِيا ڪُجهه ٻولي ٻانها:

تون درجانا

(13)

يار! اُهي ڏينهن ياد هِنَئِي، جو قول قَرار ڪَرينداهُون

ڪر ڪر واعِدي يارَ! وَفا دي، لافان لَک مَرينداهُون

کاني خوب کُواني ڪِيتي، جاني بَهُت ڀَرينداهون

حمل دا ڀي هَرهِڪ ويلي، هَس ڪَر هانوَ ٺَرينداهُون

(14)

ڪَر اِقرار قَرار نِيتوئِي، سو اِقرار نَه پَاليُئِي

ڏي ڏي، دوست! دِلاسي، دلبر! جانَ جُسا جِند ڳالِيُئِي

مِهر سيني مَئين نال ڪَڏان نا پَهَر گهَڙي گَڏ جالِيُئي

حمل ٿِيا خوشحال تَڏان، ٻَهه آءُ جَڏان ڏُک ٽالِيُئي.

(15)

هَلدِيان چلِديان تين خوش کِلديان، ڪيها ڇِرڪ پيوئي؟

مِهر مُرُوتَ ڪيڏي ڪيتئي، ڪيڏي رحم ڪيتوئي؟

ڪِهڙيان وَڃ وَسايُئي جائين، ڪيڏي خيال ٿِيوئِي؟

حمل ڪُرن هُن ڪيهي ڏوهئُون، يار! وِسَار سَٽيوئي؟

(16)

تون آکين ايڏي آءُ نَهين، ميڏي ويکڻ ٻاجهه نَه سَردي

ڏيکان تان ڏک ڏُور ٿِيوَن، نا ڏيکان تان مئين مَردي

رات ڏينهان آرام نَهين، ڪُل ڪار وِسَر ڳَئي گهر دي

ڄاڻ، هِڪ سِر ڪاڻ تيڏي، مَئين ڪاڻ ڪَڍان هَرهَر دي

سَهسين سُور اندر وِچ تيڏي، ڏردي، عَرض نه ڪَردي

حمل ڪُون دَرڪار دَوا هي، تَيڏي نيڪ نظر دي.

(17)

هڪ دل آهِي سا تان نيِئي، مُڙ ڪِيُون محب! مَريندَئين؟

مَتان وَل دِل مَنگدا هووي، دَڙڪي ڏي ڏَريندئين!

ناحق ناحق جي تؤن ڪيتي، سي ڪُجهه سِتَم سَريندئين؟

هڪي حمل نال اينوين، ڪي هر ڪَنهين نالَ ڪَريندئين؟

(18)

تَيڏي دَرد فِراق ڪَنُون، پَئي چاڪ اندر وِچ چِڪدي

ڪَڏان مُنهن محبوب نه ڏِکالِيُئي، سال ٿئي ڳئي لنگهه سڪدي

ٻيان سَڀ طلَبان تَرڪ ڪيتوسي، طالب هون تَؤن هِڪدي

حمل! هزار ڪَرِين جي حيلي، تان ڀي نَين لڳي نا لِڪدي.

(19)

وقت ننَڍائِي، نال اساڏي سُخن جيڪو فَرمايُئي

ياد نه آيُئي

واعدي يار وفا دي ڪيتُئي، اپڻا آپ ڀُلايُئي

ياد نه آيُئي

جانِي! وقت جُواني دي ول چشم ڪَڏان نا چايُئي:

ياد نه آيُئي

حمل نال ڪَڏان نا ڪَنهِن ڏِينهن کَڙڪي کِل اَلايُئي:

ياد نه آيُئي

(20)

حَال حَوال سَڀو سُڻ ساڏا، دلبرَ جي دِلِ لائِين

تان ڇوڙ ڏاڍايان ڏَرِين خُدا ٿُون، پيرين پئو بَخشائين

آپَئُون آپ گَواهه ٿِيوين، تين عالَم وِچ سُڻائِين

حمل نال هَميشان پِڇين، چشمان چاءِ اَلائِين.

(21)

سَوال ڪَريندي سال ڳَئي، ڪو سائِل دا سُڻ سُوال سائِين!

گهُونگهَٽ کول غَريبان ڏنُہ، ڪَر ڀال اَکين چَا ڀال سائين!

ننڍڙي لاڪُون نِينهن لِيوسي، سي تان سَال سَنڀال سائين!

وَل نا حَال حَوال پُڇيوئي، ايهه عجب تُساڏي چال سائين!

اِهين تيڏي لاغرضي دي، هي ماڻهيان وِچ مَقال سائين!

هُن نال حمل خوشحال رَهو، گَڏ جال اَتين ڏُک ٽال سائين!

(22)

ڦُر دل يار! فقير ڪِيتوئي، تُؤن در کَڙي سَوالي:

ڏيوو ڏِکالي

دوست! تيڏا ديدار مَنگون، ٻي مايا، ملڪ نَه مالي:

ڏيوو ڏِکالي

بوسہ دي چا بِيک  ڏيوو، تان سُوالي وڃي نَه خالي:

ڏيوو ڏکالي

حمل دا ڪُجهه حال پُڇو، جو ڦِردا مَست مَواليل

ڏيوو ڏکالي

(23)

سُهڻا يار سَلُوڻا! ڪُجهه تان مِهر ڪِنُون مُڙ ڀالو ڀي

گهُونگهٽ کول غَريبان ڪُون ڪُجهه مُکڙا محب! وِکالو ڀي

دردمندان ڏَنہ چشمان چا، ڪُجهه ڏيک اَتين ڏُک ٽالو ڀي

ڪَر ڪَر واعِدي وَرهيه ڳَئي، ڪو سُخن پِيا! تان پالو ڀِي

لاهه حجاب، حمل سُون ٻَهه ڏون چار گهَڙِيان گڏ جالو ڀي.

(24)

بَخت ڀَريا! ڪُجهه ڀال، اسان ڏَنہ چينچل چشمان چايو:

نَهين سِڪايو

ڏَند اَنار جَواهر داڻي، موتي، مُرڪ ڏيکايو:

نَهين سِڪايو

سُهڻي مُنهن مَهتاب اُتون، چا گهُونگهٽ گهُنڊ اُٺايو:

نَهين سِڪايو

حمل ڪُون هِڪواري ڀي، چا نال ڳِچي ڳل لايو:

نَهين سِڪايو

[فصل-6]

مجازي عشق جون مهميزون

(1)

مار مَجازي موڳا ڪِيتا، نينان نِيند نه آؤندي

رات ڏِينهان آرام نَهين، دل غم وچ غوطي کؤندي

گُل گُلاب اُتون مُنهن تيڏي، ڀَنؤر وانگون پَئي ڀؤندي

حمل! هُڻ سِڪ سانڀان ڪِٿان، نَهِين اندر وِچ مَؤندي.

(2)

سُهڻي سَرڪشَ سخت دِليندي، ڪَنهن تي خيال نه آڻن

خُوبي دي خود خيال ڪَنُون، ڪوئي آپ جيها نا ڄاڻن

شاه گداگر ڏُونِهين برابر، هِڪي قدر سُڃاڻن

حمل جيهي هزار تِنهان دَر، ٻاجهه خَريد وِڪاڻن.

(3)

سُهڻي صورت سُهڻياندي، تين سُهڻي سڀ وِچ سُنهندي

سُهڻي سُهڻيان نال اليندي، ڪوجهي وَتَن لُنهندي

سُهڻيان نُون سَڏ ڪول ٻِلهيندي، ڪوجهان نُون پئي ڪُنهندي

حمل! هِنِ اَندر دي ڊروهي، ٻاهر مِٺِڙي مُنهن دي

(4)

مُنهن دا مِٺڙا دِل دا ڏاڍا، پَلئه دوست پِيوسي

کِل که خوش ڪَر نِيتسِ دل، سو جاني ڏيک جِيوسي

پِڇين بي پَرواهه ٿِيا، پَس پِشيمان ٿِيوسي

حمل هُڻ ارمانِ ڪيها، جو وَسئون ڳالهه ڳِيوسي.

(5)

مَئين ڏيکان، اوهه ڏِهِدا ناهِين، ڏيک مَيڪون مُنهن ٽالي

نِسِي رَني رحم انَدر وِچِ، نال خُودي خود خيالي

جِيُون جِيُن آزِيان عرض ڪران مَئين، تِيُون تاب ڏِکالي

حمل! هِنِ محبوبان دي، ڪي قلب ڪُراڍي ڪالي.

(6)

مار ڳِيا، مَنواءِ ڳِيا، ڏي بار بِرههِ سر باري:

لاڪَر يَاري

هَس ڳِيا، دِل کَس ڳِيا، بيڪسَ ڪَنُون بيڪاري:

لاڪَر ياري

ڇوڙ ڳِيا، آ ٽِلِ ڳِيا، نامِلي ڳِيا ٻئي واري:

لاڪَر ياري

ڇوڙ ڳيا، دل تروڙ ڳيا، منهن موڙ ڳِيا گرماري:

لاڪَر ياري

سَٽ ڳِيا، مُنهن پَٽ ڳِيا، ڪَر گهَٽ ڳِيا گهَت گهاري:

لاڪَر ياري

موهه ڳِيا، ڪَر ڊرهه ڳِيا، بي ڏوهه ڪِيتس بيزاري:

لاڪَر ياري

ياد نَڪَا فَرياد مَيڏي، نا داد، نَه ڪَا دِلداري:

لاڪَر ياري

نال حمل ڪا ڳالهه نَه ڪا، نا حال پُڇِيس هِڪواري:

لاڪَر ياري

(7)

هَس ڳِيَا، دل کَسِ ڳِيا، بيوَسِ ميري دل هوئِي

اوڙي پاڙي پووَنِ پَچاران، لوڪان دي وِچ لوئي

جيهي مَئين نال سڄَڻان ڪيتي، دشمن ڪري نَه ڪوئي

حمل! هُڻ محبوب بِنان، ٻِيا ڪؤنه ڪَري دِلجوئي؟

(8)

آک ڳِيا وَل آيا ناهِين، يار ڪَهين ڪَم جَهلِيا

يا وَت ايڏي آوڻِ ڪِنون، ڪِنِهان پَليتان پَليا

نا آپ آيا، نا سُڌِ سَنيها، نا ڪوئي قاصد گهَلِيا

يا تان يار وِسار ٻيٺا، يا راهه رَقيبان مَليا

واٽان تَڪ تَڪ ويل لَنگهي، تين سج اُتُون آ ٽَليا

حمل! روح ماهي نال ميڏا روز اَزل دي رَليا.

(9)

دَلبر دا ديدار سدا، دل رات ڏينهان پَئي مَنگي:

رَب ڪَنُون ٻيا مول نه منگي.

اِهِين اَساڏي نال ڳَلي دي، يار ڪَنهين ڪَم لنگهي:

تان ڳُڻ ڳاوان ٿي ڪَر لنگهي

خون ڪَريندي خوف نَه ٿِيوسِ، آپسا ڪو دل سَنگي:

جو سُڻ آه اَساڏي نه سَنگي

حمل نال هميشہ يارو! يار مِلن يَڪرنگي:

دشمن دُور ٿِيوَنِ دورنگي

(10)

قِسمت سانگي ڪيئي ڏِهاڙي، دلبر ويڙهي وَسِ ڳييا

آءِ وَسِ ڳِيا، دِل کَسِ ڳِيا، نا جاءِ ٽِڪاڻا ڏَسِ ڳِيا

ڪَر وَسِ ٿُڪُس، بيوَس ٿِيُس، نا وَس لَڳا، بيوس ڳِيا

چا مَس، ڏُکي ڏُک مَس لِکيُم، سُڻ قاصد ڏُک، رونس ڳِيا

پَسِ حمل سُون هَس رَس ڪَڏان، نا لاهه قَلب تُون ڪَسِ ڳِيا.

(11)

دِل وِچ آکِيُم عرَ ڪَريسان، مُنهن تي تاب نه جَهلان

ويکڻ نال وِسِر سَڀ ويندِيان، جوڙ وَڃان جي ڳَلان

ڪونه جهَلي تِک تاب، ڪَري جِٿي فوج حُسن دي هَلان

حمل! حال حَوال اِيهو، ڪَنهِن نال سَڄڻ ڏَنہُ گهَلان.

(12)

دِل ڪُون ٻَهُون دِلاسي ڏيوان، رَهي مُول نَه رَهندي

اَکِيان ڪِنُون اولي وَسدا، ايڏا سول نه سَهندي

ساهه پَساهه ڪِنُون نِتِ نيڙي، لوچِي مُول نه لَهندي

حمل! حبيب دي ڏِٺي ٻاجهون، ٺاهه نَه ٻئي ڪنهن ٺَهندي.

(13)

قاصد! ڪول سَڄَڻ وِڃ آکِين، ساڏا حال سَڀوئِي

ڪَر ڪو ڀال سَنڀال سِگهي لَهه، تُؤن بِنَ حال نَه ڪوئي

سال ڳَئي لَنگهه، حال نَه پُڇيُئي، نا ڪوئِي حال مُتوئِي

حمل دا ڀِي حال اُهو هي، جيڪو حال ڏِٺوئي.

(14)

قاصد! ڪول سڄڻ وڃ آکِين، ساڏي سڀ سَنيهي

لَڳِ لاڳاپي ڇوڙ، لَڳياسي تون ساجن دي سيهي

دامن دي لَڄ پالِ پيارا! جيهي هيئُون تيهي

حمل! حال سُڻا وَڃ آپي، ٻئي قاصد مُنجِڻي ڪيهي

(15)

حال حَوال سَڄَڻ ڪُون ساڏا، پانڌي! ني پَهچائين:

سَڀ سُڻائين

پَهلؤن سِر هَٿ پيرين رَک ڪرَ، پاند ڳچي وِچ پائين:

سَڀ سڻائين

جو ڪُجهه آکان آک سڻايان، لِک نا هِڪ لُڪائين:

سَڀ سُڻائين

درد فراق ميري دِيا ڳالهِين، سَرجَنَ ڪُون سَمجهائين

سَڀ سڻائين

”خواب خوراڪ خوسي ڳَئي تؤن بَن، جوڙ ٻيٺي غم جائين“:

سَڀ سڻائين

هَرهِڪ وَڃ حُضور حمل دِيان، آزِيان عِجز اَلائين:

سَڀ سڻائين

(16)

دلبر دي دل سخت ڏِٺوسي، بي پَرواهه جليندا

نا ڪجهه ڪَنهندي ڪاڻ ڪَڍي، نا ڪَنهِندي نال اَليندا

سَهسِ هزار سلام ڪَرَنِ، تان نَهِين سلام وَليندا

حمل! وَڃ هَميشان تَنهندي پَل پَل پير مَليندا.

(17)

دلبر دي دِل صحي ڪِيتوسي، نَهين اَسان ڏَنہ وَلدي

نا ڪُجهه ٻولي، نا چَپ چولي، نا ڪا ڏيوي وَلدي

مَيڏي تَنهن محبوب ڪِيتي، پَئي رات ڏِينهان دِل ڳَلدي

نا ڪا زاري زور لَڳي، تين ناڪا حُجتِ هَلدي

حمل! هر ڪوئِي ڀوڳي چِٽي، ليکي روز اَزلَدي

(18)

دلبر تان دل مَٽِي مَئين ٿُون، يا رب! تون نا مَٽِين

ڪوجها ڏيک سُهڻي چا سَٽِيا، يا رب! تون نا سَٽين

نال فراق قَٽِيُس دِل مَيڏي، يا رب! تون نا ڦَٽِين

حمل! حق دي ياري ٻاجهُؤن، ٻيان سڀ ڪوڙيان جهَٽين.

[فصل-7]

دلبر جي آڏو التجا ۽ آزي

(1)

جانِي يار! جَميعت تؤن مِن، نَهين گهَڙي هڪ آندي:

پَلڪ وِهَاندي

رات ڏِينهان ڪَنهِن وَقَت نهين، دل درد ڪِنُون دم واندي:

هي دَر ماندي

ڪَر ڪَر ڳالهِين ياد تُساڏيان، ڪُونج وانگُون ڪُرلاندي:

ڦِري دلِنهادي

سُک، صبر، آرام نَهِين، تيڏي ٻاجهؤن ٻانهن سِراندي:

نِيند نَه آندي

حمل ڪُون هي چوٽَڪِ چاٽِي، تيڏي نؤڪ نيڻاندي

ناز ڀَرياندي.

(2)

يار! تيري ديدار بِنان، بيدار آکين بيخوابي:

مِلو شِتَابي

ايهه دِل، دلبر دوست! تُساڏي بِرِهه ڪيتِي بيخوابي:

مِلو شِتَابي

عِلم عَقل آ عِشق اُڏايا، مَسلي ڪُل ڪِتابِي:

مِلو شِتَابي

نال حمل خوشحال رَهو، هُڻ ميٽو حرف حجَابي:

مِلو شِتَابي

(3)

دلبرَ دل ڪُون تانگهه تيڏي، شلا! سانگ ٿِيوئي وَل نيڙي:

آءِ وَس وَيڙهي

وِرِهه اَندر وِچ واٽان لايان، سُولان سَهس سنَگهيڙي:

آءِ وَس وَيڙهي

پَل پَل دي وِچ پُور تُساڏي، پوندي، اُلٽ اويڙي:

                                           آءِ وَس وَيڙهي

دَم دَم دي وِچ دَردمَندان ڪُون، ڏيندا عشق اَڪيڙي:

آءِ وَس وَيڙهي

دُشمن دي دِل داغ پووي: جَنهن گهَتيي نَحس نِکيڙي:

آءِ وَس وَيڙهي

حمل! ويک هَميشان تيڪون، ورق هِجر دي ويڙهي:

آءِ وَس وَيڙهي

(4)

راتِ ڏينهان هي واتِ مَيڪُون، نِت ڳالهه تيڏي ڳولَڻ دي:

قسم ڍولڻ دي

مانگهه ميڏي دي ڳالهه ڳُجهي، ٻِئي نال نَهِين ٻولَڻ دي:

قسم ڍولڻ دي

مانگهه ميڏي مَن موهه نِيتا، ٻيا ڍُلڪ تيڏي ڍولَڻ دي:

قسم ڍولڻ دي

سانگ تيڏي سَو ڪانگ اُڏايم، تانگهه نَهين تولَڻ ديۡ

قسم ڍولڻ دي

حمل ڪُون هي حُب سَدا، سِر گهول تيڏي گهولڻ دي:

قسم ڍولڻ دي

(5)

ڳَلِيَان تَڪ تَڪ ڳَلِيان دلبر! ڪَڏان آوسين ايس ڳَلِيَان؟

ڦيري ڪَر ڪَر تروڙيم ڳَلِيان

وَلِيَان مَجنون وانگُون  سانُون، ويڙهه اونُون سِرِ وَلِيان:

تيڏيان ڦير نَه واڳان وَليان

تَلِيَان تؤن بِنَ تَپَ رَهيان، آءٌ ڏي ڏُکان نُون تَلِيَان:

سائين! سوز تُساڏي تَلِيَان.

ڇَلِيان بِرِهه تَڏي دِان ڇُٽڪيان، سانُون وِسريان پوڻيان ڇَلِيان

حمل! هوش نِيتا ڇَڙَ ڇَلِيان.

(6)

يار مِٺا دِلدار سَڄڻ! مَئن گهُور تُسَاڏي گهُٽِيان:

مادر گهٽُ گهُٽ ڏيندي گهُٽيان

ڪاڻ تيڏي سو ڪاڻَ ڪَڍان، مَئن ٻاڻَ تيڏي چا ٻُٽِيان:

مِهڻي ڏيوَن لَنڊيان ٻُٽيان

اوڙي پاڙي پووَنِ پَچَاران، سَهسِ هَوايان ڇُٽيان:

تَيڏي طعنِيان تُون نا ڇُٽيان

سُڻ ڪَر حال حَوال حمل دا، ڀيڙ ڀَنِيان سڀ مُٺِيان:

تَيڏي مار مَجازي مُٺِيان

(7)

ايههِ دل دلبر دوست پيارا! گهُور تَڏي گهِنِ گهٽُيئي:

تَؤن دِل لُٽِيئي

ڪاڻ تيڏي سَؤ ڪاڻ ڪَڍان، ٻَڌِ پاڻ تَيڏي چا ٻُٽِيئي:

تَؤن دِل لُٽِيئي

توڙي درد فِراقان ڦَٽِي، هَرگِز مُول نه هُٽيئي:

تَؤن دِل لُٽِيئي

حمل ڪُون هي تانگهه تيڏي، بي تانگهه ڪَنُون دِل ٽرٽيئي:

تَؤن دِل لُٽِيئي

(8)

تيڏي سَوز فِراق ڪَنُون، پَئي جانِ اَندر وِچ جَلدي:

جاني! آءُ سِگها وِچ جَلدي

جهَل پَل رَهيُسِ گهَڻان مَئين دِل ڪُون، نَهِين ميڏي جهَل پَل دي:

پَل پَل ويک تَيڪون جا پَلدي

ڦاسِ رهِي، وچ باسِ زُلف دي، واسِ ڳِڌُسِ وَل وَل دي:

سا هُڻ نَهِين اوها وَل وَلدي

ڳَل ڳَل ڳَئي دل ڳالهه اِهِين وِچِ، حال ڪَران دِل هَلدي:

حمل! نَهِين اُٿان حُج هَلدي:

(9)

درد فِراق فِڪر سي دل ڪُون چُهٽِ ڳَئي چؤڌارون:

هڪ تون ڌارون

ڪول ميڏي تُيون ڍول ٻَهِين، تان گهول جُسا جِند وَارون:

سِر نا وَارون

آوَڻ دا اِحسان ڪَرو، تان دِل دي وَهم وِسَارون:

سُور نه ساروُن

حمل ڪُون ڳَل لاءِ پيارا! توڙي پيار نه پيارون:

لوڪ وِياروُن

(10)

دلبَر! ميڪُون درد ڏتُئي بيدرد ڦِرين تون ڪيوين:

وي جُڳ جِيوين!

مُيان نُون نا مار سائين! مَتان ”مُردي مار“ سَڏِيوين:

وي جُڳ جيوين!

آک: ايهه ڪَنهن مَت ڏِتُئي، جو رَت اَساڏا پِيوين:

وي جُڳ جيوين!

نام خدا دا مَن تُون، نا ڪر نال اَساڏي ايوِين:

وي جُڳ جيوين!

[گڏ هووَن] کَنڊ کِير جِيوين، هو نال حمل گڏ تيوين:

وي جُڳ جيوين!

(11)

ڪِنهن ڪُون آکان، آک سُنايان دِل دي دَرد ڪِشالي:

دِلبر والي

سِيني دي وِچ سُور سَڄڻ دي، داغ ڪيتي ڪُل ڪالي:

جِيُون گُل لالي

موهن موهه ڳِيا مَن ميرا، ڏي ڪَر يار ڏِکالي:

نِتِ نِرالي

اِهين حُسن دي هاڪ هَمَہ جا، ڪَردي قِيل مَقالي:

وِچ بنگالي

اور آکين دي دؤر ڪَنُون، نِتِ کاوَن غم غِزَالي:

ڦِرَن ريسالي

رجلين دي رفتار  ڪَنون، ڳَئي چَينچل دي چُڪ چالي:

وَهم وِچالي

مَيڪُون ڀي تَنهن مُحب مِٺي دي، هَردم سِڪ سَنڀالي:

خوض خيالي

حمل ڏَنہ هِڪواري جي چَا مِهر ڪَنُون مُڙ ڀالي:

ڪُل غم ٽالي

(12)

ڏِينهُون ڏِينهن ڏِهاڙي تيڏا، بِرِه پوندا هي باري:

بي اختياري

روز مَره شَب روز ڪَري، دل سوز ڪَنُون سؤ زاري:

بي اختياري

ساهه ڪَنُون سڪ سوگهي سانڀيُم، آخر ٿَئي اِظهاري:

بي اختياري

حمل ڀي هوشيار اَها، پَر نِينهن ڪِيتي نِرواري:

بي اختياري

(13)

نِينهن تُساڏا شينهن وانگُون، مَئن ننڍَڙي لاءِ نپايا:

پِڃري پايا

تَر اڏان ڏي ترپ ٻاهر پيا، نا سيني وِچ سمايا:

کاوڻ آيا

هوش ڳِيا خَرگوش وانگُون ڇَپ، جوش ڪَنبائي ڪايا:

صَبر سَڌايا

اُلٽ پُلٽ پَئي بُوند بِرهِ دي، محبت مِينهن وَسايا:

ڪَر ڪَر سايا

حمل! هوسي سُڌ تِنِهان نُون، عِشق جِنِهان سِرِ آيا

توڙ نباهيا

(14)

نَهين نِهايت نِينهن تيڏي دي، ناڪَا پِرت پُڄاڻي:

سَچ ڪَر ڄاڻي

نَوين نَوي سِڪ سَرس سَدا، نا ٿِيندي پِرت پُراڻي:

سَچ ڪَر ڄاڻي

صَبر آرام نِسي سُک ساعت، جَان دل دَرد رَنجاڻي:

سَچ ڪَر ڄاڻي

حمل ڪُون هَر ويلي هي، هڻ تيڏي قُوت ڪِهاڻي:

سَچ ڪَر ڄاڻي

(15)

نَهِين نِباهو نال ڪَهِين دي، صُورت سُونهن سَدائين:

سُهڻا سائين!

اِيهو چُٽڪا چار ڏِهاڙي، جوڀن جُواني تائين:

سُهڻا سائين!

آخر خُوبي خاڪ ٿِيسي، مئين سُڻ تان سَچ آکائين:

سُهڻا سائين!

حمل جو دم جِيندا هي، نا صُحبت ڪاڻ سِڪائين:

سُهڻا سائين!

 

(16)

يار تُساڏيان ياد اَسان ڪُون، دَم دَم دِل وِچ ڳالهِڙِيان

نَهِين وِسِردِيان وقت ڪَنهين، جي گهَڙِيان اَسان گڏ جالڙِيان

اَول عِشق اُٿاليُئِي آپي، ڏي ڏي يار ڏِکَالَڙِيان

آکِ ڳِيُون ”وَل مِلسُوڻ، سي تَون ڳالهِڙييا نَا پالَڙيان

ڏيک تيڏي لاغرضي، ڏينديان مِهڻي سَڀ مُنهن ڪالَڙِيان

هُڻ حمل ڪُون هِڪواري مِل تان سَڙنِ رَنان رِيسالڙيان.

(17)

آکِ ڳِيُون وَل آيُون نانهين، دوست! ڪِيتئي سڀ سَردي:

تَؤن بِن نَهِين گهَڙي هِڪ سَردي

پَلڪ هِڪي وِچ پَرچِين رُسِين، پيت اِينوين هي کَردي:

تون سڻ ڳالهه رقيب نه کَردي

ڏوري پا چا ڏاه ڪِيتوئي، دُرست هوئِي دل بَردي:

سا تان تَهدِل تون دلبردي

حمل ڪُون تؤن دوست بِنان، هي طلب نَه سِيم نهَ زَردي:

هِسِي طَلبَ نَسِيم نَظردي.

 

(18)

جِيندي، يار! جُدا نا جالُون، ڏِينهن عُمر گَڏ گهارُون:

شُڪر گُذاروُن

دم دم دلبر ڏيک تَيڪُون، منٺار مِٺا! مَن ٺارُون:

شُڪر گذاروُن

ڪَر ڪَر ڳالهِين ڳُجهه اندر ديان، دل تون درد اُتارون:

شُڪر گذاروُن

نال حمل خوش حال رَهو، جِند ڇُٽِي آؤک آزارون:

شُڪر گذارون.

(19)

سُهڻا ڏيک نه سِڪِ لاهي مئين، سِڪدي عمر گذاري:

توبہ زاري

جِيوُن ڏيکان تيون سِڪِ گهڻي، مَئين ڪيڏي وڃان ويچاري:

توبہ زاري

سِڪ گهڻي تين صُحبت ٿولي، ماريا اِهين مُونجهاري:

توبہ زاري

پَاڪان نال پرِيتَ لَڳي، مَئين بيڪاري بَدڪاري:

توبہ زاري

ڪَنهندي پيش نه آوي شالا! اينجهي بيقَراري:

توبہ زاري

حمل! هوسِي سَڌ اُهِين ڪُون، جا دل عِشق آزاري:

توبہ زاري

(20)

دوست! تيري ديدار ڪِيتي، مَئين سِڪدي عُمر گذاري:

آ هڪواري

مَئين مُشتاق مَهوسَ دا، ڪو غور ڪَرو غمخواري:

آ هِڪِواري

ڏيک مَڏي ڏُک، ڏيوو ڪا تان دوست مِٺا دلداري:

آ هِڪواري

حمل دي ڪا حُج نَهِين، هي تُون در توبہ زاري:

آ هِڪواري

ڪافي

ڪيهي ڪيهي ڪا جا لئون تون لائي

ووءِ ووءِ، ووءِ ووءِ، ٿَئي وات وائي.

1. اوڙا پاڙا لوڪ بيگاني، راتيان ڏينهان ڏيوَن طعني

گِلا غيبت تيڏي چُم مَئين سِر تي چائي- ووءِ ووءِ..........

2. رم جهم راتِين نيڻان نِيند نه آوي، تاري تَڪ تَڪ نا رات وِهاوي

ڪائي ڪانه سُجهي ڪار گهر دي ڪائي. ووءِ ووءِ..........

3. جنهن ڏينهن تَيڪُون ڏِٺُم دوست پيارا! تنهن ڏينهن ماريا نينهن نقارا

سڻ رهيا سڀڪو ماءِ پيو ڀيڻ ڀائي. ووءِ ووءِ..........

4. حال حمل دا معلوم تينُون، تون بِن اک! ٻيا آکان ڪنهن نُون

ڏُکان سُولان ميڏا ڪونِهين حال ڀائي. ووءِ ووءِ..........


(8) هلان= حملا. ڪيڪر= ڪهڙي ريت. هلان= آءٌ هلان. چڙه پيل= هاٿي تي چڙهي يعني مٿان حملي آور ٿي. ڪرن پلپلان= دهشت ۽ دٻاءُ رکن. ڪيڪر پلان= ڪهڙيءَ طرح انهن کي هٽايان. ڀيڄان= موڪليان. وچ وچ وڙهيا گهلان= وچ ۾ آڏو (حسن ۽ ناز جون يا رقيبن ۽ پهريدار جون) فوجون ٿيون وڙهن. ڪيڪر گهلان= ڪهڙي ريت (نياپو) موڪليان.

(9) اوٽ= ڍَڪ. پردو. گهونگهٽ= ڪپڙي جو گهُنڊ. ڪيس ڪريندئين= ظلم ٿو ڪرين. ڪجلين دي لب قهري قلمي= ڪجلدار اکين جي لڳو لڳ قهردار ۽ نؤڪ وارا (قلمي) تير. ٻوڙ نظر= نظر ٻوڙي. نيشان ٻڌي. دس ڇوڙ= تيرن جا ميڙ يا مچا ڇوڙي. اتين= ۽ پوءِ وري. ڏور وسا= (جامڪي بندوق جي) ڏور (جنهن کي کائِي بندوق ڇوڙجي) کي وساءِ، اجهاءِ. رئو ڪر= رؤنشو ڪري. ڦٽ نا ٺپ ٺريندئين= ڦٽڻ کان پوءِ وري اهي زخم ٺارين نٿو.

(15) تون ڇڙيان= تو انهن کي ڇڙيو آهي. ڌڪن تي ڌڪ هنيا آهن. مارن........ ڇڙيان= ڇڙهيون پيون هڻن. لڇن پيون. ڪنهين لحاظ نه لڙيان= ڪنهن به لڳ لاڳاپي جي ڪري مُڙيون نه. قلب ڪنڍي يا ڪڙيان= ٻيون ڳالهيون سڀ زهر ٿي آيون. وڙيان= گهڙيون، داخل ٿيون. جي دوست! ڳُنڌايئي ڌڙيان=اي دوست! جي وارن جون ڳُتون تو ڳُنڌايون آهن.

لايان درد تساڏي ڌڙيان= تنهنجي سورن وارو وار اچي ٻڌي آهي. يا ڌڪن تي ڌڪ اچي هنيا آهن. مڙهيان تي= مڙهين مندرن تي. مئيمان= شايد پاٺ پوڄائون. ڏتي ڏس پڙهيان= پڙهيلن ڏس ڏنا. مهر سيتي= قرب سان. چا مڙهيان= کڻي سوگهيون ڪيون (دليون). دليان دلبر گهڙيان= دلبر دلين کي گهڙي يا وڍي ڇڏيو آهي.

(6) ڏنگ ڏايان= ڏنگايون. تين ارڏايون= ۽ ارڏايون. ڪيا ورجايان= ڇا ويهي کولي ٻڌايان.

(9) نال اساڏي- الخ= اسان ساڻ ته (اوهين) ڏنگا، (مگر) ٻين ساڻ بالڪل سنوان سڌا.

(10) مڙگان ترڪش تير تکي= پنبڻين وارا بَٿيءَ ۾ ڀريل تکا تير. پنهان= لڪائي. ڪايا= هاٺي.

(11) چوٽڪ= چوٽ نظر. ياقي= اڪيلو. جدا. مذاقي= مذاق.

(13) ڪجلا تيرا ڪامڻ= تنهنجو ڪجل ته ڄڻ جادو آهي. ڪلور= ظلم. آمڻ= عجيب خوراڪ. دام وڏا گهٽ دامڻ= وڏو ڄار وجهي قابو ڪرڻ. راجا جيهي رامڻ= امير توڙي غريب.

(14) ڪلوري= قهر ڪندڙ. وراڌي وتن= ڪاوڙيا گهمن. متي= طاقتور. مغروري= مغرور.

(18) ڪهندي مهندي وتن= ڪهندا ماريندا ڦرن. نيڻ اياڻي- اياڻيون اکيون. مارڻ ٻاجهون مڙدي ناهين= مارڻ بغير مُڙن نٿا. حمل تون هٿ لاه نهين= حمل تان ٻاجهه جا هٿ نه کڻ. وڪاڻي= وڪاڻا هي= وڪاڻل آهي.

(7) لٽڪي نال= ناز ساڻ.

(13) ڪرينداهون= ڪندو هئين. مرينداهون= مون کي ماريندو هئين. جاني بهت ڀرينداهون= گهڻائي جانا ڀريندو هئين. منتون ڪندو هئين. ٺرينداهون= ٺاريندو هئين.

(16) ويکڻ ٻاجهه= بنا ڏسڻ جي. رات ڏينهان آرام نهين- الخ. بياض ۾ اصل سٽ هن طرح هئي: ”رات ڏينهان آرام نهين، ڪل ڪار نه ٿيوي گهر دي“ جنهن جي اصلاح پوءِ حمل خود پنهنجي هٿ اکرين مٿينءَ طرح ڪئي آهي.

(20) اَلائِين= ڳالهائين.

(21) اکين جا ڀال= اکيون کڻي نهار. اهين تيڏي لاغرضي دي- الخ. اصل پڙهڻي بياض ۾ هن طرح هئي: ”اهين تيڏي لاغرضي دي، هي ڪل وچ قيل مقال سائين“ جنهن جي اصلاح حمل خود پوءِ پنهنجي هٿ اکرين مٿينءَ طرح ڪئي آهي.

(2) ٻاجهه خريد وڪاڻن= بنا ملهه جي وڪاڻا آهن.

(8) نا ڪوئي قاصد گهليا= نه وري ڪو قاصد موڪليائين. يا راه رقيبان مليا= يا رقيب سندس واٽ جهلي بيٺا.

(11) جوڙ وڃان جي ڳلان= جيڪي ڳالهيون جوڙي وڃان. گهلان= موڪليان.

(15) ني پهچائين= نيئي پهچائجانءِ. لک= ذرو به.

(1) جميعت= آرام. ڪونج وانگون ڪرلاندي=(دل) ڪونج وانگر پئي ڪَرڪي.

(4) مانگهه= 1. سينڌ 2. هڪ ڳهه جو قسم، ڏهري جو مانگهه. ڍُلڪ تيڏي ڍولڻ دي= تنهنجي ڳچيءَ ۾ ٻڌل کارڪ (ڍولڻ) جي لوڏ. سانگ تيڏي= تنهنجي خاطر. تانگهه نهين تولڻ دي= سڪ انداز کان ٻاهر آهي. گهولڻ دي= گهورڻ جي.

وليان= 1. وليون گاه جون. 2. وري ويون 3. وريون. تليان= 1. هٿن پيرن جون تريون 2. تريون ، هٿ، ٽيڪ، جهل. 3. تري يا جلائي. ڇليان= فوجن جا دستا. پوڻيان ڇليان= ڪپہ جون پوڻيون ۽ ڇٻيون يعني ڪتڻ جو سامان. آتڻ. ڪم ڪار. ڇَڙ ڇليان (حسن جي) تيز فوجون.

(6) گهٽيان= 1. گهٽي آهيان 2. (ماه) گهُٽا ٿي ڏئي. ٻاڻ= محبت جي تير. عشق. ٻٽيان= ٻُٽي آهيان. ماري آهيان. لنڊيان ٻٽيان= رول رَلون. سهس هوايان ڇٽيان= اصطلاحاً: ڪيتريون ئي ڳالهيون ۽ گِلائون هلي پيون آهن. ڀيڙ ڀنيان سڀ مٺيان= سڀ (زالون جن طعنا ٿي ڏنا) مٺيون ڀيڙي پئي ڀڳيون. مار مجازي مٺيان= عشق ماري مُٺي آهيان.

(17) سڀ سردي= اهو جو سڀڪي (توکي) سري سگهي، ڏاڍائي. گهڙي هڪ سردي= هڪ گهڙي به (توکان سواءِ) گذارڻ مشڪل ٿي ٿئي. پيت= پرت، محبت. کردي= 1. بگڙي ٿي. 2. خر يا گڏهه جي. ڏوري پا چا ڏاه ڪيتوئي= عشق جي ڏور (مون کي وجهي) تو ڏاهپ ڪئي آهي. هوئي دل بردي= دل غلام ٿي چڪي آهي. سيم نه زردي= نه چاندي نڪا سون جي. نسيم نظر دي= ديدار جي هير جي.

(18) جالون= اسين (يعني آءٌ) نه گذاريون.

نئون صفحو --  ڪتاب جو ٽائيٽل صفحو
ٻيا صفحا 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23  24
هوم پيج - - لائبريري ڪئٽلاگ

© Copy Right 2007
Sindhi Adabi Board (Jamshoro),
Ph: 022-2633679 Email: bookinfo@sindhiadabiboard.org