|
منهنجي مناجات يادعا
يا الٰهي اسان تي هر ساعت،
تنهنجي نازل ٿئي نعمت،
فضل تنهنجو رهي اسان تي سدا،
شڪر تنهنجو ڪري سگهون نه ادا،
رهون غفلت ۾ روز شب ٿا اسين،
بندي آهيون هوا هوس جا اسين،
اي خداوند قادر ۽ قيوم،
منهنجو سڀ حال توکي ٿيو معلوم،
نفس آهي ڪيو تباهه مون کي،
ڪيو شيطان پر گناهه مون کي،
عمر گذري خطا ۾ وئي ساري،
بار ڏوهن جو سر تي ٿيو باري،
دل سان تنهنجي نه مون عبادت ڪئي،
نفس جي مون سدا اطاعت ڪئي،
نت گذاريو مون منجهه هوا ۽ هوس،
نه اڃا مون ڪئي بدين کان بس،
نفس پويان لڳي تباهه ٿيس،
ٿي گنهگار روسياهه ٿيس،
آهيان شرمندو ۽ پشيمان آءُ،
ڪريان توبهه ٿو با دل وجان آءُ،
ڪيئن اچان تو اڳيان آءُ بي چارو،
ڪيئن ڏيکاريان هي پنهنجو منهن ڪارو،
آهيان نيڪين کان آءُ هٿين خالي،
پر تون ئي آهين وارث ۾ والي،
آءُ وڃان ڪيڏي تنهنجي در کان سواءِ،
تو بنا ڪيم ٻيو پڇي ٿو ڀلا،
آءُ گنهگار، تون رحيم آهين،
آءَ سيهه ڪار، تون ڪريم آهين،
منهنجي آهي گناهه نت عادت،
لطف بخشش مگر ٿي تنهنجي صفت،
جي ڪندين عدل تون، خداوندا،
ڪيئن ڀلا ڇٽندا تنهنجا هي بندا،
فضل تنهنجي جي ٿي اميد سڀن،
رحم سان تون نجات ڏيندين تن،
گرچ آهن گناهه منهنجا هزار،
تنهنجي توحيد جو ڪريان اقرار،
پنهنجي رحمت جي واسطي مولا،
پنهنجي عزت جي واسطي مولا،
واسطي پنهنجي دوستارن جي،
واسطي پنهنجي سڀ پيارن جي،
منهنجي توبهه قبول ڪر يا رب،
منهنجو مقصد حصول ڪر يا رب،
منهنجي بڇڙن ڪمن تي ڪر نه نظر،
تون چڱو آهين، ڪا چڱائي ڪر،
منهنجي اندر کي روشنائي ڏي،
قلب منهنجي کي تون صفائي ڏي،
علم حڪمت نصيب ڪر مون کي،
معرفت تون ڏي نظر مون کي،
تون به ڏي مون کي حرصر دنيا جو،
شوق وجهه دل ۽ منهنجي عقبيٰ جو،
تنهنجي محبت ۾ دل رهي معمور،
رهي تنهنجو زبان تي مذڪور،
جيئري توسان هريل رهي نت هانئو،
هوئي مرڻ وقت ياد تنهنجو نانو،
رزق تون ڏي حلال جو يا رب،
حسن تون ڏي مال جو يا رب،.
ڪر نه محتاج ٻئي جو تون مون کي،
غيب مان دائما مدد پيو ڏي،
قرض ۽ مرض کان فراغت ڏي،
تون قناعت جي رب دولت ڏي،
تاب طاقت مون کي ڏي اي يزدان،
ته پليان پنهنجو نفس ۽ شيطان،
تون حياتي ۾ تندرست رکيج،
سختي سڪرات جي نه ڏيکاريج،
ماءُ پيءُ منهنجي کي تون بخشين خدا،
ڀائر ۽ ڀيڻيون مرهين پڻ تون سدا،
بخش منهنجا سڀئي عزيز قريب،
جي اڳي ويا مون کان ۽ دوست حبيب.
خوش رکج منهنجو نت تو آل عيال،
ڪج تون صالح انهن کي نيڪ خيال
تن جو طالع چڱو هوئي، عمر دراز،
پڻ ٻين مومنن جي لهج سنڀال،
مون ۽ قبر جو عذاب نه ڏي،
مون کي عقبيٰ جو تون عتاب نه ڏي،
حشر ۾ تون اٿارين نيڪن سان،
صالحن ۽ قبول پيلن سان،
ڪر دعا هي ”قليچ“ جي تون قبول،
فضل سان پنهنجي ۽ بحق رسول.
اڄوڪي زماني جي خانگي ۽ ملڪي ڳالهين بابت راءِ
رات مون عقل کان پڇيا هي سوال،
تنهن ڏنا پڻ جواب ۾ هي مثال
مون پڇيس بحث مولوين جو ڪيئن؟
چيائين آهي اجايو قيل و قال،
مون پڇيس نفس ڪيئن ٿئي تابع،
چيائين جڏهن کائي موچڙن جي ڌمال،
مون پڇيس آهي ڪيئن حياتي هي؟
چيائين آهي نسورو خواب خيال،
مون پڇيس ڏي مثال دنيا جو؟
چيائين سينگار سان ڪراڙي زال،
مون پڇيس ڪيئن انهي جا مڪر فريب؟
چيائين ڪڃري جا جيئن ڪ تال پخال،
مون پڇيس ان مان خوش رهن ٿا ڪير؟
چيائين ڪمينا، لچا، دلا ۽ دلال،
مون پڇيس ڪيئن عيال اطفال آهي؟
چيائين باري وبال ۽ جنجال،
مون پڇيس ماڻهو ڪيئن رهن مشغول؟
چيائين ان فڪر ۾ ته ميڙيون مال،
مون پڇيس خلقي ڪيئن خدا جي آهي،
چيائين خدا جي انهن کي ڪانهي سنڀال،
مون پڇيس ڪهڙي ٿي سزا تن جي،
چيائين پليگ ۽ ڏڪار، جنگ، جدال،
مون پڇيس ڪيئن هي ماڻهو دنيائي،
چيائين باندر، ڪتا، ۽ گرگ ۽ شغال،
مون پڇيس ڪيئن رهن اڄوڪاوڪيل،
چيائين جيئن ڍونڍ تي ڳجهون رکوال،
مون پڇيس چويليس وارا ڪيئن،
چيائين پاپي، چنڊال ۽ دجال،
مون پڇيس ڪيئن آهن مڙها منشي،
چيائين ڳنيڇوڙِ، چور، ڌاڙيوال،
مون پڇيس حال حاڪمن جو ڏي،
چيائين رسائي ۽ ڇيڙ چاهن جال،
مون پڇيس تپيدار ڇا ٿا ڪن،
چيائين لاپو وٺن ڪري پڙتال،
مون پڇيس حال ڪيئن وڏيرن جو،
چيائين مٿن قرض مرض آندو ڪال و بال،
مون پڇيس مير، پير ڪيئن آهن،
چيائين سڀ ڪنهن ڪمال کي ٿيو زوال،
مون پڇيس ڪيئن ميونسپل جي چونڊ،
چيائين پيو جڳ ۾ ان کان ٻائيتال،
مون پڇيس ڪيئن هلي ٿو لوڪل بورڊ،
چيائين جيئن نار جي ڦري ٿي مال،
مون پڇيس ڪيئن مئجسٽريٽي بينچ،
چيائين سرڪاري هڪڙو ناٽڪسال،
مون پڇيس ڪائونسل جا ميمبر ڪيئن،
چيائين نالي ڪيو انهن جي نهال،
مون پڇيس هوم رول ڪڏهن ملندو،
چيائين ان ۾ گهڻا ٿا گهرجن سال،
مون پڇيس ڏي ولايتن جي خبر،
چيائين رائٽر کان پڇ تون حال احوال،
مون پڇيس ڪيئن گذاري جڳ ۾ ”قليچ“،
چيائين خوشلق، خوشدل ۽ خوشحال.
چاهه جي تعريف
چاهه ٿي منهنجو جياپو، چاهه منهنجو خورد خواب
چاهه منهنجو عيش عشرت، چاهه ٿي طاقت ۽ تاب،
چاهه منهنجو ناشتو ۽ چاهه هر وقتي طعام
ٽوسٽ ۽ بسڪٽ ڪباب ۽ چاهه ۽ ڪافي شراب.
چاهه لولي ڏئي سماهري، چاهه جاڳائي مون کي،
ڏئي همت مون کي پڙهائي ۽ لکائي ٿي ڪتاب.
هڪڙي هٿ ۾ آءُ وٺان چمچو ۽ ٻئي هٿ ۾ قلم،
ڪڇ ۽ ڪاغذ، چپ تي پيالي، نڪ تي عينڪ، اک ۾ آب.
ڪوپ ساسر، ڪيٽلي، ٽيپاٽ منهنجا سنگتي،
باهه تي پاڻي جو سوست منهنني لئه آهي رباب،
چاهه سان ٿيس چاهه، سراهي تڏهن ان کي ”قليچ“
ان کي ٻيو چاهي نه چاهي، چئي چڱو يا چئي خراب.
عيد تي اسان جي ڪٽنب جي ٻارن جو تفصيل
ٻارڙا عيد آئي، ٿيو سڀ شاد،
ملي هڪ ٻئي کي ڏيو مبارڪباد،
ماءُ پيءُ ڪن اوهان کي دل کان دعا،
شل ڏيکاري رب اوهان جي مراد،
کائو سيون، کارڪون ۽ کير،
۽ ڊڪو ڊوڙو جيئن پکي آزاد،
خرچو، کائو ڀلي مزا ماڻيو،
پر فقيرن کي پڻ ڪجو ڪي ياد،
هاڻي نالا اوهان سڀن جا ڏيان،
آهيون ٽاريون ۽ هڪ اٿو بنياد،
نادر، اختر، اسد، همايون پٽ،
ڌيون فخر النساءِ ۽ ٻي دلشاد،
پٽ ٻيا افضل، اڪمل ۽ اجمل،
ادهم، ارشد ۽ي ٿي ٻي شهزاد،
نالا ڏهٽن جا پڻ ٻڌو مون کان،
هڪڙو نيروز ۽ ٻيو فرهاد،
۽ انهن کان ننڍا ٻه ٻيا آهن،
هڪڙو جمشيد، ٻيو آهي شمشاد،
ڀائٽن مان اول منوچهر آهي،
ادي صاد قلعي جو داماد،
پوءِ فرخ، سڪندر ۽ حيدر،
۽ چوان ٻيا به، جي هجي ارشاد،
سڊني، اسٽائلي ۽ ٽيون ايڊورڊ،
ٻيا به نياز ونثار ۽ امداد،
پٽ به ڀائٽين جا قنبر ۽ شوڪت،
۽ فريد آيو جو چڱي ميعاد،
ماهرخ منهنجي ڀائٽي جي ڌي،
ناصر، آصف ٿيا منهنجا خواهرزاد،
لاله رخ، شاهرخ، ۽ گلرخ ٿيون،
ڀائٽيون نيڪدل ۽ نيڪ نهاد،
روح افزا ۽ حسنا پڻ آهن،
۽ خجسته به، جا خجسته نزاد،
ٻيون به بدرالنساءِ ۽ قمر النساءِ،
گريسي سان پورو ٿيو تعداد،
پوٽا زاهد ۽ ذاڪر ۽ ضامن،
پوٽي شيرين، جا ٿي خوش ميلاد،
ڀيڻيون زيب النساءِ ۽ شرف النساءِ،
ست اسين ڀا جبله ۽ افراد،
ڏاڏو هڪ ميرزا فريدون بيگ،
ٿيو نجاهه ان جو ٿيو مڙئي اولاد،
ڀاءُ منهنجو وڏو غلام رضا،
ٻيو صادق قعلي، ٻئي اوتاد،
۽ ننڍو مون کان هو علي قلي،
پوءِ جعفر قلي بطبع وقاد،
۽ ننڍو ان کان پوءِ نجب قلي.
پوءِ حيدر قلي حسن معاد،
گهر ٿيا نو، مگر ڪٽنب ٿيو هڪ،
خانا سي سڀ خدا رکي آباد،
ٿو سڀن کي ڪري ”قليچ“ دعا،
بخت بيدار هوئين عمر زياده،
رب هدايت ڪري سڀن کي شال،
ڏئي محبت ۽ ٽاري فتنو فساد،
يا الاهي دعا هي ڪج تون قبول،
به محمد وآلهِ اِلا مجاد.
دنيا ۾ بهشت
آهي دنيا قيد خانو مومنن جي لاءِ يار،
ڪافرن لئي باغ بستان، جيئن حديثن جي پڇار،
عارفن جي لاءِ دنيا آهي، ٻئي دوزخ بهشت،
حالتون آهن مخالف ٻئي، سڀن جي اختيار،
خلق نيڪ آهي بهشت ۽ خلق بد دوزخ ٿيو،
ائين ٿيا دنيا ۾ جنت ۽ جهنم آشڪار،
غفلت ۽ ننڊ آهي دوزخ، آهي بيداري بهشت،
جهل دوزخ باهه، علميت بهشت آهي بهار،
صبر ۽ شڪر ۽ قناعت ۽ رضا آهن بهشت،
چند انهن جون خصلتون دورزخ ۾ تون آڻج شمار،
ان طرح وس تنهنجي دوزخ ۾ پوين يا منجهه بهشت،
جسم سان هت، روح سان هٿ تن ۾ ويڇو ناهي وار،
جي انڌو رهندين هتي، هٿ پڻ انڌو اٿندين ”قليچ“
حڪم اي قرآن جو، ان تي عمل ڪر، ڌين ڌار.
گوشه نشيني ۽ قناعت
ٻه ڏينهن عمر جا جيڪي بچيا اٿئي باقي،
وڃي جي گوشي قناعت جي ۾ مقام ڪرين،
ڍڳا وٺين ٻه ۽ پوکين اتي زمين ٽڪر،
۽ مير هڪڙي جو، ٻئي جو وزير نام ڪرين،
رکي حلال جي ماني ۽ اچئي جي هٿ ان پر،
۽ پاسو دل جي خوشي سان ڪنا حرام ڪرين،
”قليچ“ ان کان ٿي بهتر ته ڪنهن ٻئي جي اڳيان،
رکين تون سيني تي هٿ ۽ جهڪي سلام ڪرين.
نماز، روزو، صدقو ۽ خيرات
عبادت سان هلين ٿو تون خدا ڏي،
۽ حق جو قرب حاصل ٿئي ٿو توکي!
نماز اڌ واٽ توکي طئي ڪرائي،
۽ روزو توکي در تائين رسائي،
ڪرائي گهر ۾ داخل توکي صدقو،
انهن کي ڇو نه تڏهن تون وٺين ٿو!
رباعيات
ٻارن جي تڪليف
رت پينم ٻار، ڏيان مٿن پنهنجي جان
ڪن گوڙ گحي، آءُ لڪندو ڇپندو پيو ٻڌان،
نچندا ٽپندا اگهاڙا وڄ جان اچنم،
روئندو کلندو ڪڪر جان دامن سان ڍڪيان.
توبه جو روئڻ
بادل ٿي بنائي اٻ، سمند ساري کي،
پاڻي ٿو ڪڪر مٺو ڪري کاري کي،
توبهه جو روئڻ ڪري گناهن کي ثواب،
برسات اڇو ڪري ڪڪر ڪاري کي.
منهنجي مسلماني
اي دل تون خدا جي زير فرمان نه ٿئين،
بڇڙن عملن کان تون پشيمان نه ٿيئن،
عالم ٿيئن، عابد ٿيئن، زاهد به ته ٿئين،
ٻيو سڀ ڪجهه ٿيئن مگر مسلمان نه ٿيئن.
ڪفر ۽ دين
دنيا ۾ خلاف ڪفر ۽ دين جو آهي،
مقصد جي ٻنهي جو هڪ، ته پوءِ ان ۾ ڇاهه
مسجد ۽ مڙهي جي جنگ مان مطلب ٿئي،
جڏهن پهڻ وڙهن ٻه، نڪري تن مان تڏهن باهه
-------------------
مومن آهي دل ۾ نفس آهي ڪفار،
مومن کي ادا حوالي ڪافر جي نه ڪر،
چئين هڪڙي، ڪرين ٿو ٻي، ڪو رک شرم آخر،
تسبيح هٿ ۾، جڻيو مٿي دل جي ڪمر،
منهنجي شاعري
مضمون چڱو جيڪو ڏسان آءَ يا ٻڌان،
بازيگر وانگي شعر پنهنجي ۾ چوان،
ڪوڏڌي جان اکين ۾ ۽ ڪنن ۾ ٿو وجهان،
ساڳي اها موٽي وات پنهنجي مان ڪڍان،
منهنجو کلڻ ۽ روئڻ
دنيا ۾ آءُ ڪيئن نه پنهنجوغمخوار هئان،
رت پنهنجو پيئان، هنجن سان منهن پنهنجو ڌوئان،
دردن کان سندس جهڪي صرحي وانگي،
تو ٽهڪ ڏئي کلان به ۽ رت به روئان.
منهنجي عبادت
تون نفس جو پنهنجي ٻانهو آهين هر قسم،
جيڪا تون عبادت ٿو ڪرين، آهي طلسم،
لذت نه اچي ڪا بندگي مان توکي،
هوءِ آهي غذا روح جي، تون سارو جسم.
خدا جو گهر
تون گير، يهود يا نصارا کان نه لڪ،
جت رات پوئي، خدا جو گهر ڄائي ٽڪ،
مسجد ۾ مڙهي مان حق پرستي مطلب،
گهر جي ٻه ٿيا ته گهر، ڌڻي آهي هڪ.
شيعو، سني
الله رسول جو مڃان آءُ فرمان،
دل کون رهان آءُ پنجتن تون قربان،
سڀ يار ۽ اصحاب رکان آءُ عزيز،
سني چوي، يار کي ڪو شيعي جو گمان.
توبهه جو روئڻ
ڊڄ ڪين گناهن کان، هنجون جي هارين،
سي باهه جهنم جي اجهائي ٿا ڇڏين،
ڇڻڪار ڪرين اکين سان ماڻين بهشت،
اڪثر ٿا پخالي کي بهشتي ڪوٺين.
منهنجو حج
اڄ عيد ٿي حج جي، خلق ڪعبي ڏي روان،
ٿا ڪن سي طواف رب پنهنجي جو عيان،
مون کي مليو ڏس ته دل ۾ منهنجي تون رهين،
تنهن لاءِ پيو آءُ پنهنجي چوگرد ڦران.
اوجاڳو چڱو
بهتر ته اکين پٽيل هجين سڄي رات،
منجهه ذڪر حقي رڌل هجين سجي رات،
رک شرم ڪو، ٿي نه تون ڪڪڙ کان ڪمتر،
هو جاڳي ۽ تون ستل هجين سڄي رات.
پنهنجو حساب ڪتاب
مڪتب ۾ به عقل جي ٿي پنهنجو تون ڪتاب،
۽ حق جي سوال ۾ ٿي پنهنجو تون جواب،
جي ڀانئين حساب ۾ سڀاڻي نه منجهين،
وٺ پاڻ کان اڄ اي دوست، پنهنجو تون حساب.
ٻه ڏک
آهن ٻه شيون لڳن گهڻو دل کي شاق،
ڪن دل کي ڪباب، موت جو ڪن مشتاق،
آءُ تون کي ٻڌايان، جي ٻڌي سي تون سگهين،
نايابي جواني جي، محبن جو فراق.
هاڻوڪو يار
ٿيا يار به هن زماني جا ڏندن جان،
ڪجهه وقت رهن رفيق ٿي، خوش توسان،
کائي پي گهڻو عرصو جڏهن ٿڪجن سي،
کلندي کلندي ڀڄن سي هڪ ٻئي پونيان.
ماٺ چڱي
ڏاهو سو جو دير گفتگو ۾ لائي،
بڪ بڪ جو گهڻي ڪري، خطا سو کائي،
مجلس ۾ ادا تون سک ادب حقي کان،
جيسين نه پڇن ان کي، نٿو ڳالهائي.
منهنجو مذهب
پيو ڏس ۽ نه ڳالهاءِ اهو رک مذهب،
گهٽ پاڻ کي ٻئي کان ڄاڻ، اي رک مشرب،
تون پان وسار، خير گهر خلق جو نت،
پيو ڏي ۽ نه وٺ ڪي به اهو رک مطلب.
منهنجو روز مرهه جو ڪم
هر رات ٿو جاڳان درد کان تا پرڀات
هر روز رئان زار، ڪريان آءُ هيهات،
ستر لنگهيا ورهيه، آهي ڪم منهنجو اهو،
ڏينهن رات پٺيان وڃي، پٺيان ڏينهن جي رات.
منهنجو چشمو
پاڻي ٿي پيئڻ ويو سڄڻ موچارو،
چيومانس، هي منهنجو چشمو چشمن وارو،
پي پاڻي، هتان نه وڃ، چيائين کلي،
چپ منهنجا مٺا ۽ پاڻي تنهنجو کارو.
منهنجي دعا
خاوند تون عاصين تي احسان ڪرين،
حيوان مان ڦيري مون کي انسان ڪرين،
ڪيا گبر مسلمان گهڻا تو، ڇا ٿئي،
هڪ گبر ٻيو به جي مسلمان ڪرين.
منهنجو پورهيو
تو سڻ سو آهي، پيو پڇين جنهن جي ذات،
موجود ٿي تو ۾ ذات ان جي نه صفات،
اي کوهه خودي جو جي ٻه تي گز کوٽين،
گهر پنهنجي ۾ لهندين تون ادا آبحيات.
منهنجي مختصر سوانح عمري
جيسين آءُ ڏهن ۾ هوس، هئس زار زبون،
ويهن ۾ ۽ ٽيهن ۾ رهيو مون کي جنون،
چاليهه، پنجاهه فڪر ڳڻتي ۾ ويا،
هاڻ سٺ ۽ ستر ۾ غم کان سر آهي نگون.
پيري
ڪمزور حواس سب ٿين پوڙهي ۾،
هر دم رهي فڪر لٺ ۽ عينڪ جي ۾،
رهنس نه اکيون ٿيون جاءِ پنهنجي تي، نه پير،
هٿ ۾ ٿوکني (1)، اکيون (2) کيسي ۾.
وزيري کان نفرت
ڇڏ طمع ”قليچ“ ڌار دل جي همت،
تون ڌيان سان شطرنج جي ڏس چال چلت،
ٿيندين جي وزير، هلڻو پوندئي ڏنگو،
رهه پيادو ۽ هل سنئنون پائين عزت.
پنهنجي حال تي افسوس
ممڪن ته ڇڏي چال زمانو کوٽي،
ممڪن ته چڙِهي بخت ڪري پڻ چوٽي،
ايندا ڪٿان دوست، هئا جي همدم همراز،
۽ عمر جا وئي لنگهي، اچي ڪيئن موٽي.
منهنجو سير
جڏهن بند ڪريان آءُ پنهنجي اک جي چوٽي،
منجهه ارض سما ڦران آءُ جيئن ڦرموٽي،
ٿا چون ته هن جهان مان موٽي ڪو نه،
هر روز گهڻئي دفعا اچان آءُ موٽي.
منهنجو موٽڻ
ٿا عالم بالا ۾ پڪارين مون کي،
مرندس جڏهن آءُ، وري جيارين مون کي،
چوواٽي ۾ شمع جان مران پيو ۽ جيئان،
ٿو جڏهن اجهامان، موٽي ٻارين مون کي.
منهنجي وصيت
اي ٻور ٻچو! قدر سڃاڻو منهنجو،
هوندو نه هتي سدائين ٿاڻو منهنجو،
شوخي سان به جيڪا آءُ چڱائي ٿو چوان،
احسان اهو پاڻ تي ڄاڻو منهنجو.
منهنجو مرڻ
وڻ جهونا ڪرن جڏهن ڦٽن ٿا ٻيا نوان،
پن وڻ جا ڇڻن جڏهن ته نڪرن ٿا نوان،
غم ڪهڙو، حياتي جو جي بدليو جامو،
دل خوش ٿئي، ٿا ڪجن جڏهن ڪپڙا نوان.
ماٺ چڱي
خوشدل جي رهين، ته فڪر سب ڇڏ لاهي،
باقي جي تون ٿين، ته پوءِ فنا ۾ ڪاهي،
راحت جي گهرين جڳ ۾ ته ڪر ماٺ ادا،
جو ماٺ نمونو نيستي جو آهي.
ڏک ۽ سک
ڇو ڏک جي گلا جي تو کي عادت ٿئي پئي،
ڪر سعيو ته رنج تنهنجو راحت ٿي پئي،
محنت ڪري ٽ ڦڙا (1) پگهر جا تون هار؛
تاسيگهه مان عسرت ڦري عشرت ٿي پئي.
بيواسطي
دنيا ۾ آءُ خير شر چاهيان پنهنجو،
ڪعبو ۽ ڪليسا به آءُ ٺاهيان پنهنجو،
ٻئي سان نه رکان واسطوڪو پاڻ بنا،
آءُ عاشق، معشوق به آهيان پنهنجو.
ڪثرت ۾ وحدت
اڻ ملهه مائڪ جو اصل درياءَ ۾ هو،
کولئين جو اک، پيل سو صحرام ۾ هو،
مشهور ٿيو ته قاف،(2) ۾ عنقا آهي،
سڌ هاڻي پئي ته قاف (3) عنقام هو.
منهنجي آس
توکان آءُ هجان پري نه هڪ لحظو شال،
توي نه ڏسان ڪڏهن ڪٿي ڪي ٻيو شال،
تو ڌارن کڻان پساهه جو پنهنجي منهن،
يا رب سو پساهه پونيون هوئي منهنجو شال.
فرد يا بيت
بس رياضت شمع جي، جا رات ساري ٿي سجاڳ،
هڪڙي ٽنگ تي ٿي بيهي ۽ ٿي روئي ۽ ٿي جلي.
عيب ڪنهن شي مان نه ڪڍ، بڇڙي هجي اوءِ يا چڱي،
عيب صنعت مان ڪڍڻ، ڄڻ آهي صنعتگر جو عيب.
پاشڪستن لاءِ مشڪل آهي ڪعبي جو طلب،
ڪعبو دل جو آحي، جو حاصل ٿئي آسان ٿو.
ڪارو جي منهن تنهنجو ٿيو، دونهي گناهن جي کان آهي،
ڌوئي اي ڪارنهن اکين جي، آب سان تون صاف ڪر.
عقل توکي ڪونهي، نه ته پورڻ اکيون آهي ڏسڻ،
فهم توکي ڪونهي، نه ته ڳالهائڻ آهي چپ رهڻ.
شيخ جي ڊپ کان ڪئي مون آهي مستي اختيار،
واٽ نه ته مسجد ۽ ميخاني جي مون وٽ آهي هڪ.
گهر جي کنڀڙاٽين جي قوت، اي پکي همت نه هار،
آهي بيتخاني کان ڪعبي تائين هڪ پرواز بس.
رزق رازق ٿو رسائي، هر ڪنهين انسان کي،
شڪر سان تون کاءُ ۽ کاراءَ پڻ مهمان کي.
پنهنجي روزي ڏيان ٻين کي، آهيان آءُ مهمان نواز،
ان ڪري غم منهنجو مون کان وڌ سدا کائن ٻيا.
زرد منهن منهنجي تي جاري لڙسڪ آهن لاله رنگ،
ڏس اچي ٻئي گڏ ٿيا مون وٽ خزان توڙي بهار.
لڪل بلندي اسان جي ٿي خاڪساري ۾،
زمين کوٽين اسنا جي ته آسمان لهين.
گهڻيائي مون تي مروت ڪئي آکين آلين،
تئڻ گهني سان مون کي ڪيئون غريق رحمت جو.
تو مڃ انهي کي ۽ ڪر پيروي انهي جي، جو،
لڪائي خلق کان طاعت، گناهه کان واڌو.
مشڪ جان عمر سڀ خطا ۾ وئي،
ٿيا اڇا وار ۽ اندر ڪارو.
جو رکي گهر ۾ اڻ ميا ٿو مال،
آهي مفلس ، رکي نه جي ٿو زال.
زاري ۽ بيخودي طهارت آهي،
۽ ڪهڻ نفس جو عبادت آهي.
اٿئي جيسين اکين، هنجون پيو هار،
چپ اٿي جيسين، پڙهه تون استغفار.
توبهه ڪئي تو عيب جواني ۾ هئي، ”قليچ“
ڪم اهڙو تو ڪيو، جو ڪو ڪافر به نا ڪري.
نه سگهندي منهنجي دامن کي لڳي ڪجهه باهه روزخ جي،
جي محشر ۾ ادا مون ساڻ هونديون هي اکيون آليون.
تون کي آزار رسي جڳ کان ته ناهي ڪو عار،
ڪر تون ڪوشش ته رسي توکان نه جڳ کي آزار.
تربيت پاڻ کي جو ڏئي نه، سو آهي حيوان،
آدم آهي سو، جنهين کي نه هجي پيءُ ماءُ (1)
موت جي ڳڻتي ٿيم رات ۽ هشيار ٿيس،
اتي ڳري ننڊ پيم ياد ۽ بيدا ٿيس.
فلڪ دشمن، زمانو بيوفا ۽ يار بيپروا،
اچي ٿي کل مون کي تنهنجي سڌن تي اي ”قليچ“ احمق!
نه ٿي بيزار تون اي شمع، پروانن جي ميلي کان،
نه رهندي صبح تائين تون، نه هي صحبت نه ٿي ميلو.
رئڻ منهنجو ڪندو منهنجي شفاعت،
پشيماني عجب پيغمبري آهي.
اسر جو مون کي جاڳايو ڪڪڙ آهي،
ملي جي ٻانگ جو ٿورو مٿم ناهي.
ڳڻتي هلڻ جي وقت ٿئي پٺ جي ان کي ڪا نه،
جنهن مال پنهنجو پاڻ کان اڳ آهي موڪليو.
جيڪو به ڪم خدا کان نه حاصل ٿئي مومن کي،
سو پنهنجي لاءِ پاڻ خدا ٿي ٿو آءُ ڪريان.
چڱي جي طبع عطا ٿي ته گهر جي ٻار نه ٻيو،
چڱا ٻه بيت هزارن پٽن کان بهتر ٿيا.
سخا نياز سان ڏس ڪيئن ڪري صراحي ٿي،
ڏئي ٿي پاڻي به، سجدو ڪري پيالي کي.
اکين جو پاڻي ۽ لڙِڪن جو ٻج ۽ منهن جي زمين،
ڏنائون تون کي ته ڪر پوک تون قيامت لاءِ.
خدا جو شڪر تون هر روز ڪر ”قليچ“ هزار،
دوا وٺين نه تون اڪثر، نڪي رهين بيمار.
مريد، پير مغان جا وڃي ٿياسين هاڻ،
جو اڄ زماني ۾ رهبر گهڻائي ٿيا رهزن.
پچار تنهني کان خالي نه ڪاٺ ٿيو نه ٺڪر،
ٿي انهي جا ٻه شاهد، دلو ۽ يڪتارو.
ظلم جو بدلو ملي ٿو ترت هٿ، غافل نه رهه،
ساڙي پروانا، ٿئي ٿي پاڻي، پگهري، پاڻ شمع.
هٿ وٺي چاڙهي ٿو ٻوڙو، هٿ وٺي ٻوڙي دريا،.
وٺ تڏهن درويش جي دامن ۽ شاهن کان تون ڀڄ.
قد ڏنگو ٿيو پوءِ وهڻ غافل نه عاقل کي جڳاءِ،
ڀت ڏنگي هيٺان سمهڻ ٿي جان جوکي ۾ وجهڻ.
.
صورت ۽ سيرت جو ٿئي ٿو فرق، نه ته هڪجهڙا ٿيا،
خنجر ۽ خنجر*، مگر خنجر وڍي، خنجر وجهي.
قافلو پهتو وڃي منجهه شام تنهنجي عمر جو،
اي ”قليچ“ احمق، اڃا گهندو وتين منجهه نيمروز،
آءُ رکان ڪنهن سان نٿو ڪا دشمني، ڄاڻي خدا،
منهنجو جو دشمن ٿو ٿئي، اهو دشمن خدا جو ٿو ٿئي.
دل ۽ دين، ايمان، عقل ۽ هوش دلبر کي ڏنم،
ڏس ستر ورهين جو پورهيو ڪيئن نه چوڏهن گم ڪيو.
آهي آسان اوليائي، عاشقي مشڪل تمام،
سهسين صاحبدل ٿيا، بيدل ٿيو ڪو هيڪڙو.
ناز جنهن سان ٿا ڪريون هٿ، سو گهري هٿ ٿو نياز،
انجمن ۾ دوست ٻيو آهي، ۽ خلوت ۾ ٻيو.
پاڪ حسن ۽ عشق ٿيو جي، ڇو ڪجي شرم ۽ حيا،
شمع ڏس مجلس ۾ پرواني کي ٿي ڀاڪر وجهي.
آهيان ماڪوڙي، مگر همت سليماني رکان،
خاڪ کي شڪر، قناعت جي ڪريان اڪسير سان.
چار مڻ پاڻي جا گهرجن ٿا بدن جي غسل لاءِ،
پر ڦڙو هڪڙو ٿو دل جي غسل لاءِ ڪافي ٿئي.
لت فقيرن جي جهلي، دولت ڀڳي شاهن طرف،
اونڌونت ڪچڪول درويشن جو شاهي تاج (1) ٿئي.
.
اڄ زماني ۾ ڇر، هاٿي تي غالب اهڙو آهي،
جو ڪرڻ چاهي حڪومت ٿو هو هندستان جي.
جڏهن هزار ۽ لک اچن ڪنهن وث، سخي ٿي پئي بخيل،
الف (2) ڏس لحظي ۾ منفق (3) کي منافق(4) ٿو ڪرين.
توکي ٻڌايان زاهد ۽ عابد جو فرق يار،
زاهد کي عشق (5) جو ڪم، عابد کي ڪم (6) جو عشق.
چوڻي ٿي اڳ خدا هو ۽ ٻيو ڪي به ڪين هو،
جڏهن ڪي به ڪين هو ڪٿي، تڏهن هو ڪٿي خدا؟
ڏسو ڏيوالو ڪڍيو آسمان اصل کان آهه،
جو ڏينهن جو ٻه پيو ٻارڻو انهي کي ڏيو!
سٽيو اٿم ته سفر تي ڪڏهن نه ويندس آءُ،
وطن ۽ جيسين لڀي سگهندي مون کي ڀت جي ڇانو.
”قليچ“ ٿيو آهي شيرين سخن ٻچاپي ۾،
اٿس جو چوسيا جواني ۾ چپ جا ڀري.
”قليچ“ گرچ قريبن کان ٿيو هنر ۾ وڌ،
جي بخت زور نه ٿيو، ڪهٽي ڪم جو فضل ڪمال!
سينگاري پاڻ کي، سهڻو ٿي پوءِ وڃي آءُ سمهان،
ته سهڻي ۾ اچي سهڻو، متان نه ان کي وڻان.
اکين سان خلق نهاري ٿي، پر ڏسي ٿي ڪين،
ڏسن ٿا جي، سي نهارڻ سان ٻيو ڏسن ڪي ڪين.
ماٺ جهڙي مٺائي ٻي ڪانهي،
جو پوي ان ۾ چهٽي چپ سان چپ.
منهنجي هستي کي نيستي نه پڄي،
مون مئو تڏهن، آءُ جڏهن ڄائس.
هر ڪنهين جو لکيو، لکي ٿو جناب،
لکندڙ آهي چڱو، لکي نه خراب.
پاڻ کي جو گهٽائي پاڻ وڌي،
چڙهي اڀ تي مسيح وانگي وڃين.
جي سدا دل ۾ شادماني آهي،
رت جاڳڻ به عمر ثاني آهي.
جيڪي آهن خدا جا مرد سچا،
مفلسي ۾ به ڪن اهي ٿا سخا.
عشق جو داغ ناهي جنهن دل ۾،
شمعدان آهي، جنهن ۾ شمع نه آهي.
شعر گوئي جو ڪم گهڻو ٿيو ڪٺن،
رت پيڻ آهي، پنهنجو ٿي دشمن،
ڪوڙ آهي گناهه، منجهه گفتار،
پر نه آهي گناهه، منجهه اشعار.
مون کان نٿ ڊڄڻ ٿا سڀ ماڻهو،
آءُ ڊڄان ٿو سدا حياتي کان.
منهنجي هاڻوڪي حالت، وڏي عمر جا نفعا ۽ نقصان
خبر اٿئي ته وڏي عمر ڇو ٿري منهنجي اي يار،
رهان سگهو، ڪريان دنيا جا پورا سڀ ڪم ڪار،
رکان ٿو ڏند اڃا ۽ اکيون اٿم سالم،
رکان ٿو ڪارا اڃا، گرچ سڀ اڇا ٿيا وار،
هلان، چلان، ڊڪان ڊوڙان، چڙهان لهان، آسان،
ڏسان، ٻڌان ۽ پٻاڙيان، ڄڻان اڃا پيو ٻار،
کڻا نه لٺ ٿو، اڃا، ثيڪ ڏيان نه ڪنهن شي تي،
ڪريان ٿو شڪر خدا جا، انهي جي لاءِ هزار،
سبب انهن جا ٻڌايان ٿو مختصر آءُ،
۽ ٿورو کان ۽ رهان نشي ۽ تمام کان ڌار،
۽ پوري وقت تي کان آءٌ ۽ کان به سادو کاڄ،
سمهان اٿان آءُ سوير ٿو، جيئن ٿا ڪن هوشيار،
پڄي ٿي جيڪا ڪريان بندگي، رهان مشغولي،
ڏکويان ڪنهن کي نه نٿ لهان ڏکين جي سار،
ٽيون سبب ته رهي خوش دعائون ڪن ماڻهو،
ته عمر خضري ملئي شل، جيئن هٿي ٻيهار،
بيان خلق مثل ٿيو، نقاره رحمان،
انهي کان عمر وڌي منهنجي، رب ڏي آڌار،
چوٿون آءُ رهان جهنگ ۾ کليل هوا ۾ نت،
۽ نوڪري ڪيو چالاڪ محني هڪوار،
پنجون زالون مليم جوان، جن جوان رکيو،
ويون ٻه جلد وري، ڏيئي مون کي پنهنجي ڄمار،
هزار شڪر وڏي عمر اٿم، رهان ٿو خوش،
مگر عيال جون ڳڻتيون ۽ فڪر ٿيا دشوار،
عزيز دوست جي هئا همخيال، سي به ويا،
نه صحبتي رهيو ڪو، ماريون نت انهي ويچار،
وڌي ويو خرچ، اپت ٿوري، رسم راهه قديم،
مهانگ ملڪ ۾ منهن چو طرف ڏيکاريو ڏڪار،
ڀريو مون يمي جون قسطون رقم کان پڻ واڌو،
پيون ڀرڻ اڃا، جيسين جيان آءُ منجهه سنسار،
امانتون جي رکيم فائدي جي لالچ تي،
کٽيون سي ڪوٺيون، کڻي ڪيئن سگهان اهي سڀ بار،
اهي ڄمار ڊگهي جاٿيا نفعا نقصان،
جيئڻ ۽ راضي رهڻ، ٻي ٿيا وڏا لاچار،
اٿئي ٻه چارا فقط هٿ ”قليچ“ صبر ۽ شڪر
سي وٺ ۽ خوش رهي پيو ڪر سدائين رب جي پچار.
|
