اديبن ۽ دانشورن جي قومي ڪانفرنس 1994ع اسلام آباد

 اڪيڊمي ادبيات پاڪستان پاران 9-11 آڪٽوبر 1994ع تي اسلام آباد ۾ ”اديبن ۽ دانشورن جي قومي ڪانفرنس“، خاص طرح سان ان لحاظ کان هڪ مثالي ميڙ بنيو، جو ان ۾ ملڪي ادب ۽ ٻولين بابت ڪيئي اهم، ٺوس ۽ تاريخي ٺهراءُ بحال ڪيا ويا، جن جو تعلق مستقبل جي ترقيءَ ۽ قومي يڪجھتي سان آهي. (ٺهرائن جو مڪمل متن هتي پيش ڪري رهيا آهيون).

ڪانفرنس جو افتتاح صدر مملڪت جناب فاروق احمد خان لغاري ڪيو ۽ ان ۾ وزير اعظم محترم بينظير ڀٽو جو پيغام، محترم شهناز وزير علي پڙهي ٻڌايو.

ڪانفرنس ۾ ساڍا ست سو کان به وڌيڪ اديبن ۽ دانشورن شرڪت ڪئي، جن ۾ چئني صوبن جي ليکڪن سان گڏ سرائڪي، کوار، شنا، براهوي، گجراتي، ۽ ٻين ٻولين جي اديبن کي ڪوٺ ڏنل هئي.

ايڏي وڏي پيماني تي اديبن جو ميڙ ڪوٺائڻ لاءِ اڪيڊميءَ جي نئين چيئرمن جناب فخر زمان، ڊائريڪٽر جنرل جناب افتخار عارف ۽ اداري جا ڪارڪنن جي جاکوڙ نمايان هئي.

افتتاحي خطاب ۾ صدر مملڪت ليکڪن تي زور ڀريو ته اهي جمهوري نظام جي استحڪام ۽ جمهوري قدرن جي ترقيءَ ۽ احترام لاءِ وڌيڪ اثرائتو ڪردار ادا ڪن. هن چيو ته موجوده جمهوري حڪومت ۾ راءِ جي اظهار جي مڪمل آزادي آهي، ان ڪري اديب ۽ دانشور فڪري انقلاب پيدا ڪري سگھن ٿا.

هن چيو ته ”پاڪستان جي موجوده معاشري ۾ اگر ليکڪن جو منصب طئه ڪيو وڃي ته نظر ايندو ته هر صنف ۾ اسان جي ليکڪن پنهنجون ذميواريون سهڻي طريقي سان ادا ڪيون آهن. مارشل لاءِ ۽ مطلق العنان آمريت جي زمانن ۾ جتي سياسي سطح تي ملڪ جي عوام جمهوريت جي بحاليءَ لاءِ بي مثال قربانيون ڏنيون، اتي اديبن ۽ شاعرن دنيا جو عظيم مزاحمتي ادب تخليق ڪيو، جو مقدار ۽ معيار ۾ هڪ فخر جوڳو ادبي سرمايو آهي. پاڪستان جي هر زبان جو ادب پنهنجي همعصر حقيقتن جو هڪ اهڙو تخليقي دستاويز آهي، جنهن کي آئنده جو محقق حوالي ۽ سَنَد طور استعمال ڪندو.“

وزيراعظم پنهنجي پيغام ۾ واضح ڪيو ته جمهوريت ۽ ادب هڪ ٻئي سان ڳنڍيل آهن. هن ياد ڏياريو ته جمهوريت جي ڏينهن ۾ شاندار تخليقي ادب جي اوسر ٿيندي آهي.

هن چيو ته ”اڄ جي هن ڪانفرنس جو موضوع ’جمهوريت ۽ ادب‘ تمان اهم آهي. جمهوريت ۽ ادب جو پاڻ ۾ گھرو ڳانڍاپو آهي. جمهوريت ۾ عُمدي تخليقي ادب جي اوسر ٿيندي آهي ۽ آزاد تخليقي ادب ئي جمهوريت جو ضامن آهي. اعليٰ ادب ان وقت ئي سرجي سگھي ٿو، جڏهن سوچڻ ۽ راءِ جي اظهار جي پوري آزادي هجي، ۽ انهيءَ آزاديءَ جو ٻيو نالو جمهوريت آهي، اچو ته دانشورن جي انهيءَ قومي ڪانفرنس جي موقعي تي اهو وچن ڪريون ته اسين سوچ ۽ فڪر جي اظهار جي راهه ۾ موجود سمورين رڪاوٽن کي ڪيرائي ڇڏينداسين. انهن مان هڪ وڏي رڪاوٽ اهو سياسي ڪلچر آهي، جنهن ۾ اختلاف راءِ رکڻ وارن جي خيالن ۽ نظرين کي برداشت ڪرڻ واري صلاحيت جي اڻهوند آهي. اڄ هڪ نئين سياسي ڪلچر جي سڀ کان وڏي ضرورت آهي. مون کي يقين آهي ته اديبن ۽ دانشورن جي هيءَ قومي ڪانفرنس، نئين سياسي ڪلچر جي اسرڻ ۾ مددگار ثابت ٿيندي.

ان  قومي ڪانفرنس جي موقعي تي آءٌ ملڪ جي انهن 50 ناميارن ليکڪن، شاعرن ۽ دانشورن کي پڻ مبارڪون ڏيان ٿي، جن کي تازو اڪيڊميءَ جو تاحيات ميمبر ڪيو ويو آهي. انهن جي مقرري نه صرف ادب جي ميدان ۾ انهن جي خدمتن جي مڃتا آهي، پر حڪومت جي ان ارادي جو اظهار پڻ آهي ته اسين اديبن، شاعرن ۽ دانشورن کي معاشري ۾ انهن جو جائز مقام ڏيارينداسين.“

اجلاس کي وفاقي وزير تعليم سيد خورشيد احمد شاهه به خطاب ڪيو ۽ جناب فخر زمان پنهنجي تفصيلي سپا سنامي ۾ ملڪي ادب ۽ اديبن جي مسئلن جي اپٽار ڪئي. ان موقعي تي صدر مملڪت اديبن ۽ دانشورن کي ايوارڊ ڏنا ۽ اڪيڊميءَ لاءِ هڪ ڪروڙ رپين جي مالي امداد جو اعلان ڪيو.

ڪانفرنس جا باقاعده ادبي اجلاس ورندڙ ٻيئي ڏينهن جاري رهيا. پهرين نشست ”ادب ۽ جمهوريت“ جي پريزيڊيم ۾ ممتاز مفتي، احمد نديم قاسمي، شوڪت صديقي، عبدالله حسين، عبدالله جان جمالديني، قلندر مومند ۽ هاجره مسرور شامل هئا ۽ ان ۾ ظهير ڪاشميري، شمشيرالحيدري، ڊاڪٽر انوار احمد، سليم راز ۽ انور سجاد پنهنجا مقالا پڙهيا.

”پاڪستاني ادب ۾ مزاحمتي روين“ بابت ٻي نشست جي پريزيڊيم ڪرار حسين، محمد ابراهيم جويي، قتيل شفائي، يوسف شاهين، احمد راهي، احمد فراز، الطاف فاطمه ۽ حميد اختر تي مشتمل هئي ۽ ان ۾ فهميده رياض، امر جليل، مرزا حامد بيگ، افضل توصيف، ڊاڪٽر محمد اعظم، عبدالله جان جمالديني، طائوس بانهالي، طاهر تونسوي، مختيار علي نير، سيد محمد عباس ڪاظمي، جيلاني ڪامران ۽ کتري عصمت علي پٽيل مقالا پڙهيا.

رسول بخش پليجي، ڄام ساقي، خيرالنساءِ جعفري، افضل حسين رنڌاوا، انتظار حسين، منير نيازي ۽ نادر قمبراڻي جي پريزيڊيم هيٺ ٽئين نشست جو عنوان هو: ”ادب ۽ ايڪويهين صدي“ ان ۾ عرش صديقي، فرخنده لوڌي، رضي عابدي، عزيز بگٽي، هاشم بابر، سحر انصاري ۽ فهميده حسين پنهنجا پيپر پڙهيا.

چوٿين نشست جي پريزيڊيم پروفيسر غلام مصطفيٰ شاهه، جسٽس خدا بخش مري، ظفر اقبال، زيتون بانو، آفتاب احمد خان، خالده حسين، جانباز جتوئي، جاويد شاهين ۽ مستنصر حسين تارڙ تي مشتمل هئي ۽ ان ۾ ”پاڪستاني اديبن جي مسئلن“ تي بهادر خان، ڪشور ناهيد، منوڀائي، سوڀي گيانچنداڻي، لئيق بابري، ضمير نيازي، آءِ. اي. رحمان، مسعود مفتي ۽ حميد اختر پنهنجا مقالا پڙهيا.

آخري نشست جي پريزيڊيم سينيٽر حسين شاهه راشدي، احمد نديم قاسمي، ڊاڪٽر وزير آغا، محمد نواز طائر ۽ عبدالله جان جمالديني تي مشتمل هئي ۽ ان ۾ ٺهراءَ پيش ڪيا ويا ۽ انهن کي آخري صورت ڏيئي پاس ڪيو ويو.

نئون صفحو --  ڪتاب جو ٽائيٽل صفحو
ٻيا صفحا 1 2 3 4 5 6 7 8  9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45
هوم پيج - - لائبريري ڪئٽلاگ