| 
								 
                                لوڪ ادب سلسلي جو اٺٽيهون ڪتاب 
                                
                                  
                                
                                مشهور سنڌي قصا: عشقيہ داستان-6 
                                
                                سورٺ-راءِ ڏياچ 
                                
                                ۽ 
                                
                                هير - رانجهو 
                                
                                  
                                
                                  
                                
                                  
                                
                                  
                                
                                  
                                
                                مرتب 
                                
                                ڊاڪٽر نبي بخش خان بلوچ 
                                
                                ڊئريڪٽر لوڪ ادب اسڪيم 
                                
                                سنڌي ادبي بورڊ 
                                
                                  
                                
                                  
                                
                                  
                                
                                  
                                
                                  
                                
                                  
                                
                                سنڌي ادبي بورڊ 
                                
                                حيدرآباد سنڌ 
                                
                                پاڪستان 
                                
                                1976ع 
                                
                                ڇاپو پهريون                        سال 
                                1976ع                         تعداد هڪ هزار 
                                
                                  
                                
                                ___________________________ 
                                
                                سنڌي ادبي بورڊ جا حق واسطا قائم 
                                
                                  
                                
                                  
                                
                                  
                                
                                  
                                
                                  
                                
                                  
                                
                                  
                                
                                _________________________________________________________________________ 
                                
                                هيءُ ڪتاب اعجاز محمد صديقي، مئنيجر سنڌ يونيورسٽي پريس 
                                حيدرآباد ۾ ڇاپيو ۽ غلام رباني آگري، سيڪريٽري 
                                سنڌي ادبي بورڊ حيدرآباد مان شايع ڪيو. 
                                
                                عنوانن جي فهرست 
                                
                                ڀاڱو پهريون: سورٺ-راءِ ڏياچ 
                                
                                • سورٺ - راءِ ڏياچ جي سنڌ واري ڳالهه جا تفصيلي 
                                ٽاڻا                            4 
                                
                                روايت  [1] راءِ ڏياچ جو راڳ تي ريجهي ٻيجل کي سخا ۾ سر ڏيڻ 
                                واري ڳالهه    23 
                                
                                        - ميين شاه عنايت ۽ شاه عبداللطيف جي بيتن مان 
                                اهڃاڻ                  26 
                                
                                        - خليفي نبي بخش صاحب جي بيتن مان 
                                اهڃاڻ                            30 
                                
                                        - مل محمود پلي جي بيتن مان 
                                اهڃاڻ                                       35 
                                
                                        - اميد علي لغاري جي بيتن مان 
                                اهڃاڻ                                      39 
                                
                                روايت  [2] ابوبڪر جي چيل بيتن مطابق انيراءِ ۽ راءِ کنگهار جي 
                                لڙائي واري ڳالهه        43 
                                
                                        - ابوبڪر جا چيل 
                                بيت                                                        
                                56 
                                
                                روايت  [3] سورٺ جي سڱ تان انيراءِ جي راءِ ڏياچ سان جنگ ۽ چارڻ 
                                کي چوري 
                                
                                                                                سندس سر وڍڻ 
                                واري ڳالهه            77 
                                
                                        - سگهڙ ڌڻي بخش ڌونڪائي جي ٻڌايل 
                                ڳالهه                               77 
                                
                                        - نامعلوم شاعر جا جهونا 
                                ڏوها                                                
                                83 
                                
                                        - غلام حيدر تيرهيي جا چيل 
                                بيت                                           86 
                                
                                        - محمود شيخ جا چيل 
                                بيت                                                   
                                90 
                                
                                        - الهڏني ماڇي جا چيل 
                                بيت                                         97 
                                
                                روايت  [4] ٻيجل، راءِ ڏياچ جو ڀاڻيجو هجڻ، نجومي جي پيشنگوئي 
                                سببان کيس 
                                
                                        جهنگ حوالي ڪرڻ ۽ پوءِ انيراءِ جي اشاري تي راءِ کنگهار 
                                جي سر وڍڻ واري 
                                
                                                                                                
                                       ڳالهه    104 
                                
                                        - منشي اُڌارام جي ترتيب ڏنل 
                                ڳالهه                                         
                                104 
                                
                                        - ڊاڪٽر گربخشاڻي جي ترتيب ڏنل 
                                ڳالهه                                    115 
                                
                                        - تعلقي گوني مان مليل 
                                ڳالهه                                                
                                119 
                                
                                روايت  [5] ٻيجل جو سورٺ تي عاشق ٿيڻ، کيس ڏيهه نيڪالي ملڻ ۽ 
                                انيراءِ سان 
                                
                                        ملي راءِ ڏياچ جي سر وڍڻ واري 
                                ڳالهه                                         
                                124 
                                
                                        - سگهڙ محمد يعقوب ٻرڙي جي ٻڌايل 
                                ڳالهه                                        124 
                                
                                روايت  [6] سگهڙ ڦل بجير جي ٻڌايل ڳاهن ۽ بيتن سان 
                                ڳالهه                     128 
                                
                                ضميمو-       1: ٿرپارڪر طرف جو راڻڪ ديوي ۽ راءِ کنگهار وارو 
                                قصو                     131 
                                
                                        - تعلقي ننگر پارڪر مان مليل 
                                ڳالهه                                         
                                132 
                                
                                        - ڊاڪٽر گربخشاڻي جي ترتيب ڏنل 
                                ڳالهه                                    141 
                                
                                ضميمو-       2- ڪاٺياواڙ ۽ گجرات طرف جو 
                                قصو                                 145 
                                
                                ڀاڱو ٻيو: هير – رانجهو 
                                
                                • هير رانجهي جو سنڌ ۾ هلندڙ 
                                قصو                                                
                                151 
                                
                                روايت [1] فقير مولابخش ميراثي جي ٻڌايل 
                                ڳالهه                                    152 
                                
                                روايت [2] سچل جي ڪلام مان هير رانجهي جي داستان بابت 
                                بيت                        177 
                                
                                روايت [3] سيد حيدر شاه جي بيتن ۾ چيل 
                                ڳالهه                                    181 
                                
                                روايت [4] سگهڙ شير محمد لغاري جي بيت تان ترتيب ڏنل 
                                ڳالهه                 222 
                                
                                  
                                
                                --��-- 
                                
                                  
                                
                                  
                                
                                  
                                
                                  
                                
                                  
                                
                                لوڪ ادب سلسلي جو اوڻيتاليهون ڪتاب 
                                
                                  
                                
                                رسمون رواج ۽ سوڻ ساٺ 
                                
                                  
                                
                                  
                                
                                  
                                
                                  
                                
                                  
                                
                                  
                                
                                  
                                
                                مرتب 
                                
                                ڊاڪٽر نبي بخش خان بلوچ 
                                
                                سيڪريٽري امور ثقافت، وزارت تعليم پاڪستان 
                                
                                ۽ 
                                
                                ڊئريڪٽر لوڪ ادب اسڪيم 
                                
                                سنڌي ادبي بورڊ 
                                
                                  
                                
                                  
                                
                                  
                                
                                  
                                
                                  
                                
                                  
                                
                                  
                                
                                سنڌي ادبي بورڊ 
                                
                                حيدرآباد سنڌ 
                                
                                پاڪستان 
                                
                                1978ع 
                                
                                ڇاپو پهريون                        سال 1978ع          
                                              ڪاپيون هڪ هزار 
                                
                                  
                                
                                ___________________________ 
                                
                                سنڌي ادبي بورڊ جا حق واسطا قائم 
                                
                                  
                                
                                  
                                
                                  
                                
                                  
                                
                                  
                                
                                  
                                
                                  
                                
                                  
                                
                                  
                                
                                _________________________________________________________________________ 
                                
                                هيءُ ڪتاب سنڌي ادبي بورڊ، پرنٽنگ پريس تلڪ چاڙهي حيدرآباد سنڌ 
                                ۾ ڇپيو ۽ ظفر حسن، سيڪريٽري سنڌي ادبي بورڊ، ان کي 
                                ڇپائي پڌرو ڪيو. 
                                
                                عنوانن جي فهرست 
                                
                                ڀاڱو پهريون 
                                
                                باب پهريون: اولاد لاءِ 
                                دعا                                                             
                                1-2 
                                
                                        سکائون 
                                باسڻ                                                  
                                1 
                                
                                        جهنڊ يا جاد 
                                باسڻ                                                     
                                2 
                                
                                باب ٻيو: ٻار جي سرجڻ کان ڄمڻ تائين 
                                سوڻ                                        3-18 
                                
                                باب ٽيون: ٻار جي ولادت کان بلوغت تائين 
                                رسمون                                  19-50 
                                
                                        ٻار جي 
                                سنڀال                                                 
                                19 
                                
                                        ٻار-ماءُ جو 
                                علاج                                                       
                                23 
                                
                                        دائيءَ جي 
                                لاڳُ                                                        
                                24 
                                
                                        پُٽ ڄمڻ جي 
                                مبارڪي                                                
                                26 
                                
                                        ٻار جو نالو 
                                رکڻ                                                        
                                27 
                                
                                        ڇَٺيِ                                                           
                                29 
                                
                                        عقيقو                                                          
                                37 
                                
                                        پَڙ چاڙهڻ                                                      
                                37 
                                
                                        جهَنڊ                                                          
                                38 
                                
                                        ڏاوڻ وڍڻ                                                               
                                43 
                                
                                        طهر جون 
                                رسمون                                                       
                                45 
                                
                                باب چوٿون: مڱـڻي کان پرڻي تائين 
                                رسمون                                          
                                51-249 
                                
                                        سَڱ جي 
                                گهُر                                                 
                                52 
                                
                                        پَڌري                                                          
                                63 
                                
                                        مڱڻو                                                           
                                68 
                                
                                        شاديءَ جا ڏينهن 
                                ٻڌڻ                                         76 
                                
                                        ٻُڪيِ          
                                                                                
                                82 
                                
                                        شادي ۽ 
                                ڪاڄ                                                 
                                91 
                                
                                        وناهه يا ونواه جا 
                                سوڻ                                          97 
                                
                                        ميندي                                                         
                                121 
                                
                                        ڳانو (مينديءَ 
                                جو)                                                     
                                127 
                                
                                        اهنَرُ يا 
                                اهِنئيَرُ                                                  
                                130 
                                
                                        ڪاڄ ۽ 
                                ماني                                                  
                                132 
                                
                                        ڄڃ جي روانگي ۽ ڇني ۾ 
                                پهچڻ                                     138 
                                
                                        رنگ لائڻ                                                      
                                154 
                                
                                        پکو اڏڻ                                                                
                                155 
                                
                                        جاڳي جي 
                                رات                                                 
                                156 
                                
                                        پِڙو يا 
                                ڪوٺو                                                   
                                156 
                                
                                        ڏيجُ يا 
                                ڏاجُ                                                     
                                158 
                                
                                        گهوٽ کي ميندي 
                                لائڻ                                               
                                163 
                                
                                        ٿارُ                                                             
                                164 
                                
                                        ٽارو ڪپڻ                                                      
                                166 
                                
                                        گهَڙي 
                                ڀرڻ                                                     
                                168 
                                
                                        گهوٽ کي 
                                وهنجارڻ                                           
                                172 
                                
                                        گهوٽ کي ڪپڙا 
                                ڍڪائڻ                                              
                                174 
                                
                                        گهوٽ جو 
                                مُوڙو                                                        
                                177 
                                
                                        موڙ ٻڌڻ                                                               
                                177 
                                
                                        تيلاڙي جو 
                                ساٺ                                                       
                                179 
                                
                                        ڪنوار جا مِينڍا کولڻ، ڳهه پائڻ ۽ ٻيا 
                                ساٺ                          180 
                                
                                        نڪاح                                                         
                                185 
                                
                                        بُسريون                                                        
                                187 
                                
                                        سرگس ۽ گهوڙي جا 
                                ساٺ                                            
                                190 
                                
                                        گهوٽ جي پيرن ۾ پاڻي هارڻ ۽ ڪنواريتن طرفان ٻيا 
                                ساٺ          194 
                                
                                        سيج                                                           
                                202 
                                
                                        لائون ۽ لائُن کان پوءِ ٻيا 
                                ساٺ                                        209 
                                
                                        مارڪو ۽ 
                                مبارڪون                                            
                                222 
                                
                                        موڪلاڻي ۽ 
                                نِکيٽي                                           
                                222 
                                
                                        ستاواڙو                                                         
                                229 
                                
                                        ٿر، لاڙ ۽ وچولي جي ڪنڀارن جون 
                                رسمون                             234 
                                
                                باب پنجون: مرڻو                                                                      
                                250-311 
                                
                                        مسلمانن جون 
                                رسمون                                          
                                250 
                                
                                        هندن جون 
                                رسمون                                                      
                                278 
                                
                                        پار ۽ 
                                اوسارا                                                    
                                287 
                                
                                ڀاڱو ٻيو 
                                
                                باب ڇهون: گهرو زندگي      
                                                                                        
                                315-333 
                                
                                        گهر جي اڏاوت ۽ 
                                صفائي                                              
                                315 
                                
                                        جسم جي 
                                صفائي                                                     
                                317 
                                
                                        گهر ۾ جهيڙي جا 
                                ڪارڻ                                              
                                319 
                                
                                        لباس                                                           
                                320 
                                
                                        ادب، اخلاق ۽ هلت 
                                چلت                                               
                                322 
                                
                                        چُلهه، رڌ پچاءُ ۽ 
                                کاڌو                                          
                                323 
                                
                                        کٽ، هند ۽ 
                                سمهڻ                                                    
                                327 
                                
                                        رات جي وقت جا 
                                سوڻ                                         328 
                                
                                باب ستون: روزمره جي زندگي ۽ 
                                مشاهدا                                             
                                334-343 
                                
                                        ڪم نه 
                                ٿيڻ                                                    
                                334 
                                
                                        ڳالهه جو سچو 
                                هجڻ                                           
                                335 
                                
                                        ڄمار جو وڏو 
                                ٿيڻ                                                      
                                336 
                                
                                        مهمان 
                                اچڻ                                                    
                                336 
                                
                                        جيتن، جانورن ۽ پکين متعلق وهم ۽ 
                                ويچار                          336 
                                
                                        مينهن وسڻ، اڳڪٿيون ۽ 
                                احتياط                                     339 
                                
                                        موسمون ۽ 
                                لکٽ                                                       
                                342 
                                
                                باب اٺون: سفر، تارو، ڏينهن، 
                                تاريخون                                         
                                344-352 
                                
                                        سفر ۽ 
                                مسافري                                                        
                                344 
                                
                                        راتيون ۽ 
                                تاريخون                                                      
                                346 
                                
                                        هفتي جا 
                                ڏينهن                                                       
                                347 
                                
                                        لون ڪپڙن ڪرڻ ۽ ٻين ڪن خاص ڪمن لاءِ 
                                ڏينهن                 350 
                                
                                        ماه صفر جا 
                                سوڻ                                                       
                                351 
                                
                                        تيرهن 
                                تيزيون                                                  
                                352 
                                
                                باب نائون: عارضا، بيماريون ۽ 
                                علاج                                          
                                353-382 
                                
                                        ٻارڙن جون بيماريون، سوڻ ۽ 
                                علاج                                    353 
                                
                                        وڏن جون بيماريون، سوڻ ۽ 
                                علاج                                      358 
                                
                                        زهريلن جيتن ۽ جانورن جو چڪ ۽ 
                                علاج                              378 
                                
                                        جانورن جون بيماريون ۽ 
                                علاج                                 379 
                                
                                        عضون ۾ کَهه (خارش) 
                                ٿيڻ                                           
                                380 
                                
                                        عضوا (ڦَرڻ) 
                                ڦَرڪڻ                                            
                                381 
                                
                                باب ڏهون: نظر، پِٽَ، پاراتو، ڊوهه، جادو، ڪامڻ، لڳت ۽ 
                                جِن                          383-388 
                                
                                        نظر                                                            
                                383 
                                
                                        جادو ۽ 
                                ڪامَڻ                                                 
                                384 
                                
                                        لڳت يا 
                                حساب                                                        
                                386 
                                
                                باب يارهون: سڀاڳ ۽ نڀاڳ                  
                                                                389-394 
                                
                                        سڀاڳ جا 
                                سُڳڻ                                                       
                                389  
                                
                                        نڀاڳ جون 
                                نشانيون                                            
                                390  
                                
                                باب ٻارهون: ڌنڌي وارن جا 
                                سوڻ                                                       
                                395-409  
                                
                                باب تيرهون: قانون                                                            
                                410-412 
                                
                                باب چوڏهون: خواب ۽ خوابن جو 
                                تعبير                                               
                                413-414 
                                
                                ضميمو                                                                                
                                415-439  
                                
                                  
                                
                                  
                                
                                فهرست 
                                
                                ڀاڱو پهريون 
                                
                                باب پهريون: محبت ۽ 
                                مجاز                                                  
                                3 
                                
                                باب ٻــــــيــــــــو: سر 
                                سسئي                                                              
                                11 
                                
                                باب ٽــــــــــيــــو: سر 
                                مارئي                                                               
                                28 
                                
                                باب چـــوٿون: سر 
                                سهڻي                                                               
                                146 
                                
                                باب پنجـــون: سر 
                                ليلان                                                                
                                163 
                                
                                باب ڇـــهـــون: سر مومل 
                                راڻو                                                           
                                166 
                                
                                باب ســـتـــون: سر نوري ڄام 
                                تماچي                                                   
                                172 
                                
                                باب اٺــــــــــــون: سر 
                                سورٺ                                                              
                                175 
                                
                                باب نائـــــــون: سر 
                                رامڪلي                                                             
                                179 
                                
                                باب ڏهـــــــون: سر 
                                ڪارايل                                                              
                                181 
                                
                                باب يارهـون: سر هير 
                                رانجهو                                                  
                                182 
                                
                                باب ٻارهـون: نبين جا 
                                قصا                                                            
                                183 
                                
                                ڀاڱو ٻيو 
                                
                                هنر منظوم لفظي 
                                تجنيسي                                                           
                                192 
                                
                                ڀاڱو ٽيو 
                                
                                هنر منظوم جنسي 
                                تجنيسي                                                  
                                209 
                                
                                باب پهريون: پکين، مڇين، جيتن ۽ جانورن جي 
                                جنس                                       195 
                                
                                باب ٻـــــيــــــــو: ڏِسيون، مُندون، تارا، نکٽ ۽ 
                                ٽاڻا                                                
                                236 
                                
                                باب ٽـــــــيـــــــو: هرڦار، نار ۽ هرلي ۽ پوکي راهي جي 
                                جنس                            243 
                                
                                باب چوٿـــون: اناج، بڪر ۽ گل 
                                ڦل                                                    
                                253 
                                
                                باب پنجــون: اوزار، ڪلون، هٿيار پنوهار 
                                وغيره                                         
                                268 
                                
                                باب ڇــــهـون: مرض ۽ پسارڪا 
                                وکر                                                   
                                272 
                                
                                باب سـتــــون: واهه، ڍورا، ماڳ مڪان، ڳوٺ 
                                شهر                                      278 
                                
                                باب اٺــــــــــون: عام ماڻهن (مردن ۽ زالن) فقيرن، ذاتين ۽ 
                                ڌنڌن وارن جا نالا                   298 
                                
                                ڀاڱو چوٿون 
                                
                                هنر دراوا: لفظي 
                                تجنيسي                                                             
                                324 
                                
                                ڀاڱو پنجون 
                                
                                چيراوان هنر                                                                     
                                360 
                                
                                باب پهريون: موضوع وار، چيراوان 
                                هنر                                         361 
                                
                                باب ٻــــــــيـــــــو: دراوا چيرون 
                                هنر                                                 
                                405 
                                
                                ضميمو-1                                                              
                                        413 
                                
                                باب نائون                                                                      
                                451 
  |