(5)

مهرالنسا ۽ ماڻس جڏهن شاهي محلات ڇڏي گهر روانيون ٿيون، تڏهن سليم کي ائين ڏسڻ ۾ آيو ته ڄڻ ته روشن بهشت مان نڪري اچي ڪاري ڪن ۾ پيو آهيان. اُٿي ٻاهر وڃڻ. جي ڪوشش ڪياءِ، پر درد اهڙو جهوري وڌو هوس جو اُٿڻ جي سگهه ئي ڪانه هيس. لاچار پلنگ تي ليٽي پيو، ۽ ڳچ وقت تاءِ ڳوڙهيءَ ڳڻتيءَ ۾ گيرو ٿيو پيو هو، تان جو مٿان اچي نماشام ٿي. نيٺ اُتان اُٿي، رڙهندو رڙهندو اچي پنهنجي ڪمري ۾ داخل ٿيو. اُتي سندس يار دوستار اڳي ئي اچي ڪٺا ٿيا هوا، جن کيس گهڻيءَ اڪير سان کيڪار ڪئي؛ پر هن نڪي ڪڇو نڪي پڇو، ماٺ ڪري وڃي بستري تي سمهي رهيو. مرزا ابراهيم جو ساڻس گهڻو گهائل مائل هو، تنهن کيس مايوس ڏسي، ويجهو وڃي چيو ته ”شراب ۽ گانو حاضر آهن. حڪم ٿئي ته پيالو پر ڪريان.“

سليم: ”منهنجي سيني اندر اهڙي باه پيئي ٻري جو ساري جهان جا شراب به اُنکي اُجهائي نه سگهندا.“

مرزا ابراهيم: ”جناب! آءٌ ته اهڙيون ڳوڙهيو ڳجهارتون نٿو سمجهان. زبان سان کڻي چئو ته ڇا گهرجيو. آسمان مان چنڊ گهرجيوَ، ته آءٌ اهو به هڪ لحضي ۾ ميسر ڪري ڏيندس.“

سليم: ”چڱو سهي ڪيو اٿيئي. يار! مونکي به هڪ چنڊ جهڙي دلدار جي فراق جهوري وڌو آهي.“

مرزا ابراهيم: ”ڇو جناب! هوءَ اوهانجو پيار نٿي موٽائي ڇا؟ مونکي ته اعتبار ئي نٿو اچي ته ڪو ائين هوندو.“

سليم: ”هوءَ ته مونکي دل و جان سان پيار ٿي ڪري.“

مرزا ابراهيم: ”تڏهن ڀلا، حڪم ٿئي ته آڻي حاضر ڪريونس.“

سليم: ”ڪا لاه لڙندي يا ڦشڪ ڦندڻي ڏٺي اَٿيئي ڪئن؟ هوءَ حياءَ ۽ مرم جي مورت، ۽ نيڪيءَ ۽ پاڪدامنيءَ جي صورت آهي؛ ۽ منهنجي محبت رڳڻو وهم يا خيال نه آهي، بلڪ هميشہ جٽاءَ ڪرڻ وارو جذبو آهي. آءٌ کيس پنهنجي تن ۽ من، ڌن ۽ دولت جي ڌياڻي ڪرڻ ٿو چاهيان.“

مرزا ابراهيم: ”جيڪڏهن توهانجي نيت آهي ته ساڻس نڪاح وجهو، ته ڀلا ٻڌايو ته سهين، ڪنهنجي ڌيءُ آهي ته آءٌ وڃي ڪو اُپاءُ ڪريان.“

سليم: ”مرزا غياث بيگ جي.“

مرزا ابراهيم: ”مار! مهرالنسا جي محبت ۾ اٽڪيا آهيو!“

سليم: ”هائو، پر نڪاح جي ڪا اُميد ئي ڪانهي، ڇو ته مرزا غياث بيگ کيس علي قلي بيگ سان پرڻائڻ جو پڪو پہ ڪيو آهي.“

مرزا ابراهيم: ”ساءِ! مرزا غياث بيگ کي جي خبر پوي ته مهرالنسا تي توهان خواهان آهيو، ته هو ته جيڪر شادمانا ڪري ڇڏي.“

سليم: ”نه، نه، هو پنهنجيءَ ڳالهه تان هرگز ڦرڻ وارو نه آهي. پر وري به جي همت ڪري وڃي زور لائينس ته شايد قصو بنجي پوي.“

مرزا ابراهيم: ”ڏسو ته آءٌ ڪئن ٿو باز آڻيانس اوهين ڪو انتظار نه ڪريو. هاڻ دير ٿيندي ٿي وڃي؛ اَچو ته پيالا پر ڪري، سڀ درد ۽ غم ميساري ڇڏيون.“

پوءِ ته سڀ سنگتي شراب، ناچ ۽ گاني ۾ محو ٿي ويا، تان جو اچي مٿان اَڌ رات ٿي.

صبح ساڻ مرزا ابراهيم سهي سنڀري، هڪ عمديءَ گاڏيءَ ۾ چڙهي مرزا غياث بيگ جي گهر ڏي راهي ٿيو. خوش خيرعافيت ڪري، مرزا غياث بيگ سان سليم جي محبت جو ذڪر چورياءِ. مرزا غياث بيگ وائڙو ٿي ويو. اندر ۾ ڏاڍي مٺيان لڳيس، پر ٻاهران منهن مٺو ڪري چياءِ ته ”مهرالنسا جو مڱڻو مون علي قلي بيگ سان اڳيئي ڪري ڇڏيو آهي، ۽ پڪ اٿم ته جڏهن شهزادي کي هن ڳالهه جي پروڙ پوندي، تڏهن پاڻمرادو مهرالنسا جو خيال لاهي ڦٽو ڪندو.“ مرزا ابراهيم جواب ڏنو ته ”کيس هن ڳالهه جي اڳيئي خبر هئي. انهيءَ ڪري ته هيڪاري عاجز ۽ پريشان آهي. سچ ڪري پڇو ته مهرالنسا کي ڏسڻ شرط، شهزادي جي دل ڪسي ڪباب ٿي ويئي آهي؛ انتظاري ۽ بيقراري وڪوڙي ويئي اٿس.“ هنن گفتن مرزا غياث بيگ تي ڪو اَثر ڪونه ڪيو. مرزا ابراهيم بار بار ستايس، پر هو نه مڙيو. آخر خفي ٿي چياءِ ته ”نهايت ارمان اٿم جو هيءَ ڳالهه منهنجي وس کان ٻاهر نڪري ويئي آهي. علي قلي بيگ سان قؤل ڪري ويٺو آهيان، سو لاچار پاڙڻو پوندم. البت جي علي قلي بيگ مهرالنسا تان پاڻمرادو هٿ کنيو، ته پوءِ مونکي ڪو اعتراض نه آهي.“

مرزا ابراهيم خدا حافظ ڪري، سڌو آيو علي قلي بيگ وٽ، جنهن سندس گهڻي مرحبا ڪري پڇو ته ”شهزادو ته خوش چڱو ڀلو آهي؟“

مرزا ابراهيم: ”شهزادو خوش چڱو ڀلو آهي. آءٌ سندس پاران اوهان وٽ آيو آهيان.“

علي قلي بيگ: ”شهزادي کي منهنجي ڪهڙي درڪار آهي؟ آءٌ ته مٿانئس جان قربان ڪرڻ لاءِ تيار آهيان.“

مرزا ابراهيم: ”توهانجي جان جي ڳالهه نه آهي، جيتوڻيڪ شهزادي کي اُن لاءِ گهڻو قدر آهي. هيءُ ته عشق جو معاملو آهي. مهرالنسا، جنهنسان توهان جو مڱڻو ٿيل آهي، تنهن تي شهزادو عاشق آهي. مونکي موڪليو اٿس ته توهانکي منٿ ڪري، مهرالنسا تان دست بردار ڪرايان.“

علي قلي بيگ تپي لوه ٿي ويو، ۽ ڏاڍي جوش سان وراڻي ڏناءِ ته ”مون پنهنجو سر وڪيو آهي، نه عزت، مون پنهنجو بدن وڪيو آهي، نه روح مڱ تان آءٌ مُور هٿ نه کڻندس.“

مرزا ابراهيم: ”پر، ساءِ! جي خود مهرالنسا شهزادي جي محبت ۾ اَڙيل هجي، ته پوءِ توهانکي ساڻس شادي ڪرڻ مان ڪهڙي راحت رسندي.؟“

علي قلي بيگ: ”بس! وڌيڪ زبان درازي نه ڪريو.“

مرزا ابراهيم: ”پاڻيهي انهيءَ اُٻهرائيءَ نتيجو لوڙيندا.“

علي قلي بيگ هي حرف ٻڌا اَڻ ٻڌا ڪري، مرزا ابراهيم کي خدا حافظ چئي، روانو ڪيو.

مرزا ابراهيم سڌو موٽيو شهزادي وٽ، جنهن پريائين سندس لٿل منهن مان معلوم ڪيو ته فتح ڪانهي. پوءِ مرزا ابراهيم سربستي ڳالهه ڪري ٻڌايس، ۽ صلاح ڏنائينس ته ”جيڪڏهن توهانجو پيءُ انهيءَ ڏس ۾ دل و جان سان ڪوشش ڪري، ته سڀ مشڪل آسان ٿي پون. بهتر آهي ته کيس هڪ خط لکو، جنهن ۾ بنان لليءَ چپيءَ سارو داستان پيش ڪريوس.“

شهزادي کي هيءَ صلاح بلڪل پسند آئي، ۽ کڻنديئي ڪاغذ ۽ قلم هن ريت خط لکيائين:

”مهرالنسا، مرزا غياث بيگ جي ڌيءُ، جنهن جهڙي خوبصورت ۽ شيرين شمايل ڪنيزڪ خدا نه جوڙي آهي ۽ نه جوڙي سگهندو، تنهنجي محبت ۾ دل گرفتار ٿي ويئي اٿم. منهنجي رڳ رڳ هنکي پيار ٿي ڪري انتظاريءَ ۽ بيقراريءَ اهڙو عاجز ڪيو اٿم، جو پاڻ جهلي نٿو سگهان. اوهان کانسواءِ منهنجو ڪو ٻيو بلو ڀيڻي ڪونهي. انهيءَ ڪري لاچار حجت رکي، هيءُ خط اوهانجي پيش خذمت ڪريان ٿو. جيڪڏهن منهن جي هلت اَڍنگي يا غير واجب ڏسڻ ۾ اچيوَ، ته مهرباني ڪري معاف ڪجو. آءٌ ته سمجهان ٿو ته منهنجيءَ ساريءَ عمر جو سک اوهانجي اختيار آهي. مهرالنسا پنهنجي سر مونکي دل و جان سان پيار ٿي ڪري، پر پڻس زوريءَ علي قلي بيگ سان مڱائي ڇڏيو اَٿس. جيڪڏهن منهنجي سک جا طالبو آهيو، ته اهو مڱڻو رد ڪرايو. وڌيڪ لکڻ اجايو آهي، ڇو ته يقين اٿم ته مونتي هردم مهربان آهيو ۽ منهن جي منٿ مور نه موٽائيندا.“

پوءِ خط تي مهر هڻي، هڪ قاصد کي ڏنائين، جنهن وڃي بادشاه کي هٿون هٿ پهچايو. اَڪبر اوڏي مهل اَبو اَلفضل ساڻ مخالف دينن ۽ مذهبن بنسبت گفتگو پئي ڪئي، ۽ اُنهن جي نفاق ۽ ناسازيءَ تي اَرمان پئي کاڌو. حال مباحثو مهمل ڪيو ويو، ۽ اَبو اَلفضل کي خط جي گذارش ڪرڻ جو اِشارو مليو. هن بلند آواز سان سارو مضمون پيش ڪيو. اڪبر ٻڌي چيو ته ”اڃان رات راڻيءَ مون سان هن ڳالهه جو ذڪر ڪيو آهي. بيشڪ! مهرالنسا سونهن جي کاڻ آهي. شڪ نه آهي ته انجي اُلفت سليم کي ڪپر جي ڪن مان ڪڍي، سنئين مارڳ تي آڻي. پر خبر نه آهي ته مرزا غياث بيگ جي ڪهڙي مرضي آهي. زبردستيءَ آءٌ هنکان ڪجهه به نه ڪرائيندس، مگر جي پنهنجي رضا ۽ خوشيءَ سان مهرالنسا کي سليم سان پرڻائي ڏيندو ته آءٌ نهايت خوش ٿيندس.“

اَبو اَلفضل: ”حضور جن نيڪر و شن هجي ته هيءُ نهايت نازڪ مسئلو آهي. بهتر ائين آهي ته اوهين پاڻ مرزا غياث بيگ سان ذڪر چوريو. جيڪڏهن هو اَنجام شڪنيءَ کان اِنڪار ڪري، ته پوءِ شهزادي کي ڪا تدبير ڪري آٽي تان لاهڻو پوندو.“

اڪبر: ”سليم جو مهرالنسا تي ڏاڍو اَرواح ٿو ڏسجي. مبادا جي مرزا غياث بيگ باز نٿو اچي ته ڏسجو ته متان سليم ڪو اُٻهرو قدم نه کڻي.“

اَبو اَلفضل: ”ائين ڇا ڪندو؟ سندس سڀاءُ اهڙو چلولو آهي جو وري نه ڪو لهرو آيس ته مهرالنسا جي محبت من تان ميسارجي وينديس.“

اڪبر: ”تڏهن، اوهان کيس پورو نه پروڙيو آهي. اڃان جوانيءَ جي اَنڌ ۾ آهي، جنهن ڪري سندس اوچا خيال ۽ نيڪ اِرادا جلد ئي برباد ٿيو وڃن، پر مونکي وڏي اميد آهي ته هو ستت ئي پاڻ سنڀاليندو. توهان پاڻ مونکي بار بار پئي چيو آهي ته منجهس برجستائيءَ ۽ برد باريءَ جي ڪمي ڪانهي.“

اَبو اَلفضل: ”بيشڪ! مگر هڪ وڏي اوڻائي جا منجهس موجود آهي سا هيءَ آهي جو ڪم تي دل اصل نٿي وريس.“

اڪبر: ”آخر اهڙو به زمانو ايندو جو مڙس ٿي ڪم ڪار کي منهن ڏيندو. شايد مهرالنسا جي محبت انهيءَ ڏس ۾ هڻي وڃي هنڌ ڪري.“

اَبو اَلفضل: ”اِجهو مرزا غياث بيگ ۽ علي قلي بيگ به پيا اچن. ڏاڍو خاصو. هاڻ ويهي، هڪ وار ڳالهه جي صفائي ڪري ڇڏجي.“

اڪبر: ”بهتر ائين آهي ته اوهين ڳالهه چوريو.“ مرزا غياث بيگ ۽ علي قلي بيگ سجدو ڪري، ويهي ويا. حال احوال ڏيڻ بعد، اَبو اَلفضل مرزا غياث بيگ کي پاسيرو وٺي، ساڻس ذڪر چوريو. مرزا غياث بيگ سانت ڪري ساري ڳالهه ٻڌي، بادشاه ڏي منهن ڦيرائي عرض ڪيو ته ”آءٌ پنهنجو تن ۽ ڌن، مال ۽ ملڪيت حضور اعليٰ جي خذمت ۾ قربان ڪرڻ لاءِ تيار آهيان، پر نه عزت ۽ آبرو. اَفسوس! آءٌ بيوس آهيان. علي قلي بيگ سان اَنجام ڪري ويٺو آهيان. جو هرگز نه ٽوڙيندس. پر جيڪڏهن علي قلي بيگ مونکي پنهنجي انجام کان آجو ڪري، ته پوءِ البت شهزادي سان سڱ ڪرڻ منهن جي لاءِ فخر جو باعث ٿيندو.“

هي حرف ٻڌندئي علي قلي بيگ پڪاري چيو ته ”مڱ کي ڌارئي سان شادي ڪرڻ جي منظوري ڏيان، تنهن کان پاڻکي خنجر هڻي نه پورو ڪريان؟“

اڪبر: ”تڏهن، تون پنهنجي اِرادي تي قائم آهين؟ منهنجي مرضي ٻي هئي، پر ٺهيو. وڃ، وڃي هڪدم شادي ڪري ڇڏ.“

مرزا غياث بيگ: ”قبلا! اسين ٻئي جو هن ويل اوهان وٽ ڪهي آيا آهيون، تنهنجو خاص مطلب هيءُ آهي جو اوهانکي عرض ڪرڻون اٿئون ته حضور جن مهرباني ڪري شهزادي کي فهمائش ڪن ته متان مهرالنسا جي شاديءَ ۾ رڪاوٽ نه ڪري.“

اڪبر: ”سليم کي مقدور نه آهي جو ڪي ڪري. وڃي شاديءَ جو سانباهو ڪريو، پر جلد.“

مرزا غياث بيگ ۽ علي قلي بيگ رخصت وٺي، روانا ٿيا. پوءِ اڪبر اَبو اَلفضل کي چيو ته ”مون اڳيئي ٿي سمجهو ته هو ٻئي اِنڪار ڪندا. آءٌ کين ڪوبه قصور ڏيئي نٿو سگهان. البت، سکرن کي ائين ئي سيبائي. پر هاڻ سوال اهو آهي ته سليم کي ڪئن باز آڻجي. منهنجي صلاح آهي ته ڪنهن حيلي بهاني آگري کان ٻاهر ڪڍجيس، ۽ ڪا اهڙي مشغولي مقابل ڪجيس جو مهرالنسا من تان ميٽجي وڃيس. اُڌيپور جي راڻي وري فساد کڙو ڪيو آهي. ڇونه سليم کي سنڀرائجي ته وڃي اِهو فساد بند ڪري؟ جنگ جي جوش وچان مهرالنسا ياد ئي ڪانه پونديس، ۽ جيسين لڙائي پوري ٿئي، تيسين سندس سڪ اُجهامي ويندي؛ ۽ وري جي موٽي اچي ڏسندو ته مهرالنسا جو نڪاح پئجي ويو آهي، ته هيڪاري آسرو پلي ڇڏيندو. هاڻ، ڀلا، سليم کي منهنجي پاران لکو، ته سعيو ڪري اُڌيپور ڏي جلد روانو ٿئي.“

(6)

پيءُ جو خط پڙهي، سليم جا ڇہ ئي ڇڄي پيا. سڀ آسرا اُميدون انهيءَ ساعت چٽ ٿي ويس. هڪدم سهي ڪياءِ ته بابي جي مراد آهي ته آگري کان ٻاهر هجان؛ پر بيوس هو، ڇو ته ڄاتائين ٿي ته شاهي حڪم جي اِنحرافي ڪرڻ ڪا جهڙي تهڙي ڳالهه نه هئي. سندس حال اهڙو هو جهڙو ڪنهن پڃري ۾ ڦاٿل شينهن جو: جڪ پئي کاڌائين، مگر ڪري ڪي نٿي سگهيو. گهڻيئي اُد ماد پئي آيس. آخر اداس دل کي دلاسو ڏيئي، ويچار ڪيائين ته ”جي مهرالنسا مونکي سچو پيار ڪندي هوندي، ته مائٽس سنديس مرضيءَ جي برخلاف ٻئي ڪنهن سان پرڻائي ڪين سگهندس. پر آگري ڇڏڻ کان اڳ، ڪهڙيءَ به ريت ساڻس هڪڙو ڀيرو ملاقات ڪرڻ ضرور آهي. جي نئي سر خاطري ڏنائين ته منهنجي حق ۾ رهندي ته واه واه، نه ته ته حياتيءَ تان آسرو پلڻو پوندو.“ اڃا اِهي خيال پئي پچاياءِ ته ڪن تي ڪنهن آواز جو پڙلاءُ پيس. منهن ورائي ڏسي ته سندس ٻڍڙي دائي، فريده، جنهن کيس ٿڻن تي نپايو هو، سا وڏي واڪي بيٺي چوي ته ”پٽڙا! توسان ڪهڙي ويڌن آهي؟ هي هنجون ڇو هاريون اَٿيئي؟ مونکي ته پنهنجو سُور سل.“ فريده کي ڏسي سليم کي البت آٿت آيو. چيائينس ته ”مادر مهربان! تون ئي منهن جي درد جو دارون ڪري سگهندينءَ. هن مصيبت جي مهل ٻيو ڪير آهي جو منهنجي مددگاري ڪندو؟ ٻڌ ته ٻڌايانءِ: مهرالنسا جي موهڻيءَ مورت تي مفتون ٿي پيو آهيان ۽ آرزو اٿم ته ساڻس شادي ڪريان. پر ٻڌو اٿم ته پڻس سندس مڱڻو علي قلي بيگ سان ڪري ڇڏيو آهي. بابو به هن ڳالهه ۾ مونسان ٻيلي نه آهي؛ اُٽلو مونکي آگري کان ٻاهر ڪڍڻ جي سٽ سٽي اٿس انهيءَ مراد سان ته ڀل ته مهرالنسا جي شادي منهن جي پرپٺ ٿي وڃي. ڏاڍي سڪ اٿم ته آگري ڇڏڻ کان اڳ هڪ واريءَ مهرالنسا سان ملاقات ڪريان.“ فريده جواب ڏنو ته ”بابل! مهرالنسا جي قبوليت بنان ملاقات ڪئن ٿي سگهندي؟ بروقت منجهه ڏينم ها ته اِهو مڱڻو مور نه ڪرڻ ڏيان ها. ڀلا، مهرالنسا به توکي پيار ڪري ٿي يا نه؟ اڳي ڪڏهن پاڻ ۾ مليا آهيو؟ جي ها، ته پوءِ هاڻ ملي ملاقات ڪرڻ ۾ ڪهڙي مشڪلات آهي.“ شهزادي وراڻي ڏني ته ”اسين پاڻ ۾ ٻه چار ڀيرا گڏيا آهيون، ۽ پاڻ پنهنجيءَ شيرين زبان سان اقرار ڪيو اٿس ته پاڻ به مونکي پيار ڪري ٿي. تون فقط ايتري ڀلائي ڪر جو منهنجو رقعو رسائي، کانئس اُنجو جواب آڻي ڏي.“ فريده جواب ڏنو ته ”هيءَ ته آسان ڳالهه آهي. ڀلا لک رقعو ته اک ڇنڀ ۾ جواب آڻي ڏيانءِ.“ سليم ڪاغذ ٽڪر کڻي، هيئن لکيو:

”حياتيءَ کان به وڌيڪ پياري مهرالنسا! اوچتو شاهي فرمان مليو اٿم ته لشڪر سنڀرائي، اُڌيپور تي چڙهائي ڪر. لاچار حڪم مڃڻو پيو. جي سوڀارو ٿي، صحيح سلامت ماڳن تي موٽي آيس ۽ معلوم ٿيو ته منهنجي غير حاضريءَ جو وجهه وٺي، توکي علي قلي بيگ سان پرڻائي ڇڏيو اٿن ته خدا ٿو ڄاڻي جو بابي جو تخت اڏائي ڦٽو ڪندس. ڀلائي ڪري، آءٌ وڃان تنهن کان اڳ هڪ وار اچي مون سان مل.“

فريده رقعو وٺي، پالڪيءَ ۾ چڙهي، مرزا غياث بيگ جي گهر ڏانهن راهي ٿي. کن ساعت ۾ اچي اُتي پهتي. مهرالنسا ۽ ماڻس کيڪاري، حال احوال وٺي، بيگم کي کي چياءِ ته ”تڏهن مهرالنسا کي علي قلي بيگ سان شادي ڪرائڻ جو پڪو خيال ڪيو اٿيئي؟“ بيگم جواب ڏنو ته ”مڙسم جي اها مرضي آهي.“

فريده: ”پر مڙسن کي زنانن قصن جي ڪهڙي خبر؟“

بيگم: ”سچ، پر مڙس اسان جا مالڪ آهن. اسانکي سندن مرضيءَ پٽاندر ئي هلڻو آهي.“

فريده: ”نه، نه، پاڻ کي پنهنجو ڏکو رکڻ گهرجي. مردن کي مائٽين جي ڪهڙي خبر؟ اهڙين ڳالهين ۾ ته اسانکي خودمختياري هئڻ گهرجي. عجب ته تو ويهي مڙس جي آڻ مڃي آهي.“

بيگم: ”مان سمجهان ٿي ته انهيءَ ۾ اسان جي ٻار جو ڀلو آهي.“

فريده: ”ٺهيو، ڇڏ انهي قصي کي. مهرالنسا! بلڙي! ڇو، تون اڄ سن ۾ آهين؟ ڇو، اڄ نڪي ٿي پنهنجو ڀرت ڏيکارينم، نڪي ٿي گل ۽ ڦل سنگهائينم. شايد ڀانئين ٿي ته فريده ٻڍي ٿي ويئي آهي، سو انهن شين مان ڪهڙو مزو ايندس.“

مهرالنسا: ”اِجهو، ڪمري مان کڻي آڻي ٿي ڏيکاريانءِ.“

فريده: ”مورڳو آءٌ توسان گڏيو ٿي هلان.“

ائين چئي فريده اُٿي کڙي ٿي ۽ مهرالنسا سان گڏجي سندس ڪمري ۾ ويئي. اُتي کيس اَڪيلو ڏسي، سليم وارو پرزو کڻي هٿ ۾ ڏنائينس. مهرالنسا سائي ٿي ويئي، ڇو ته ڪل ڪانه هيس ته فريده جو مطلب ڪهڙو آهي. پر پرزي پڙهڻ شرط اکين مان ڳوڙها ڳڙي آيس. نيٺ ڪاغذ چمي، مٿي تي رکي، اُتي جو اُتي جواب لکيائين ته ”شام جو باغ ۾ گڏباسون.“

فريده گهڙي کن کانپوءِ، مهرالنسا ۽ ماڻس کان موڪلائي، اُٿي رواني ٿي. سڌي آئي شهزادي سليم وٽ، جو سندس موٽ لاءِ منتظر هو. مهرالنسا جو جواب پڙهي، خوشيءَ ۾ آيو. پر جيستاءِ شام اچي ئي اچي، تيستاءِ دل دڪ دڪ پئي ڪيس، ۽ پل پل ورهيه ٿي لنگهيس. نيٺ سمن جي ساعت اچي سهڙي. سليم سٽ کڻي اچي غياث بيگ جي بستانسرا وٽ پهتو. پر اُتي کيس هڪ وڏي مشڪلات درپيش آئي. باغ جو حاطو اٽڪل پنج گز اوچو هو، ۽ دروازي کي اندران قلف چڙهيل هو. هيڏانهن هوڏانهن پئي ڦريو، ته من اندر گهرڻ جو ڪو رستو هٿ لڳي. نيٺ هڪ بڙ جي وڻ جون ٽاريون حاطي تي نمنديون ڏٺاءِ. ٽپ ڏيئي، انهن تي لٽڪي، جئن تئن ڪري حاطو چڙهي، هيٺ ٽپو ڏناءِ. مهرالنسا ته سندس لاءِ اڳيئي منتظر ٿي بيٺي هئي، سو کيس ڏسڻ شرط، خوشيءَ وچان، بيهوش ٿي ويئي. پر ستت ئي سامت ۾ آئي، ۽ پاڻکي شهزادي جي ڀاڪر ۾ ڏٺاءِ. شهزادي ڏاڍيءَ اُڪير سان چيس ته ”پياري! ڪهڙي نه خوشي نصيبي چئبي جو وطن ڇڏي، ويرين سان سامهون ٿيڻ کان اڳ وري به هڪ وار منهن مقابل ته ٿياسين.“

مهرالنسا ڪو جواب نه ڏنو. ڪجهه وقت ٻئي ٽٻيءَ ۾ پئجي ويا. سوَن، بلڪ هزارن سالن جا سهج اِنهيءَ هڪڙيءَ پلڪ ۾ سمايل هئا. آخر مهرالنسا چيو ته ”منهنجا پيارا! مونکي دشمنن جي وس ڇڏيو، تون پاڻ هليو ٿو وڃين؟ تو جو مون سان قؤل ڪيو هو ته بابي کي بادشاه کان چؤ چاءُ ڪرائي باز آڻيندين، سو ته ڪونه پاڙيُءِ؟ ائين آهي ڇا ته بادشاه به نابري واري آهي؟“

سليم: ”پياري! بابي کي گهڻيا ئي آزي نيازي ڪيم، پر کٿو ئي ڪين. اٽلو شهر نيڪالي نصيب ٿي اٿم. هاڻ منهنجي زندگي ۽ سک، ٻئي تنهنجي هٿ آهن. جي حڪم ڪرين ته لڪ چوريءَ هلي، ڪنهن ڏوراهين ڏيہ ۾ وطن اختيار ڪري، باقي حياتيءَ جا ڏينهن هڪ ٻئي سان محبت ونڊيون.“

مهرالنسا: ”ائين آءٌ مور نه ڪنديس. اهڙي ڪريت ڪري، اَباڻن کي ڪين لڄائينديس.“

سليم: ”ٻي ته ڪابه واه ڏسڻ ۾ ڪانه ٿي اچي. اسانجو سنٻنڌ نه تنهنجي پيءُ کي ٿو آئڙي، نه منهنجي. بابو ته رڳو ’اِنصاف! اِنصاف!‘ پيو ڪري. جڏهن اسانجا پيئَر ئي اسانجا دشمن ٿيا بيٺا آهن، تڏهن ته ديس پرديس ڪري، ڪنهن ڌارئين ملڪ ۾ هلي، ڪرڻ بنان ٻيو ڪهڙو بلو ڀيڻي آهي؟“

مهرالنسا: ”اِنصاف! تحقيق، اِنصاف! جيڪي بادشاه کي اِنصاف نظر اچي ٿو، سو وڏو بي اِنصاف آهي. اسين ٻئي هڪ ٻئي کي پيار ڪريون ٿا ۽ رب به انهيءَ ۾ راضي آهي، پر بادشاه اسانجي عمر ڀر عذاب کي ’اِنصاف‘ ٿو سمجهي! جڏهن خدا مونکي مرضيءَ مختيار خلقيو آهي، تڏهن ڪهڙو حق آهي ڪنهن کي، جو مونکي چؤپائي مال جيان نيڪال ڪري؟ دل ٿي چويم ته وڃي بادشاه وٽ هن ناحق بنسبت فرياد ڪريان.“

سليم: ”منهنجي پاڻ اها مرضي آهي. ڪوبه عقل وارو انسان تنهنجيءَ حجت کي آڏو اچي ڪين سگهندو. افسوس جو منهنجي پرپٺ توکي مڙيني دشمنن سان اڪيلو چوٽ کائڻي پوندي! پر نه، نه، آءٌ توکي ائين بيوسيلو ڇڏي نه ويندس. لاچار، شاهي فرمان ٽورڻو پيو.“

مهرالنسا: ”ائين ڪو ٺهندو؟ هي ته ٿيو دشمنن کي هٿ وٺي هٿيار ڏيڻو. مفت هو بادشاه کي برغلائي، اسانجي برخلاف ڪندا. پر جي مٺي به ماٺ، مٺي به ماٺ ڪري، اُڌيپور اُسهي، راجپوتن تي فتح ڪري وري وطن ڏي واڳو واريندين، ته شڪ نه آهي ته بادشاه جي دل ڀڄي پوي ۽ پوءِ اسان جو ميڙائو ڪري وجهي.“

سليم: ”آءٌ ته نسورو تنهنجو تابعدار آهيان. جئن حڪم ڪرين، تئن ڪريان. آءٌ نٿو ڀانيان ته منهن جي پر پٺ، تنهنجي مرضي ريٽي، توکي پرڻائي ڇڏيندا.“

مهرالنسا: ”آءٌ ته وڏائي ڪارون وس ڪنديسن. هاڻ دير ٿي ويئي آهي، وڃان، متان ڪو ڏسي نه وٺيئون.“

سليم: ”مار! تڏهن، مونکان پاسي ٿيڻ لاءِ آتي آهين؟ اَفسوس! تون نه جڏهن هتان هلي ويندينءَ، تڏهن هيءُ چنڊ جو هينئر ههڙو صاف پيو چمڪي سو هڪ ڪارنهن جو ڪڪر پيو نظر ايندو. اڃان گهڙي کن ته ترس. ڪا روح رهاڻ ته ڪر. پر پٺ وساري ته ڪين ڇڏيندينئَم؟“

مهرالنسا: ”وسارينديسانءِ ڪئن؟ بار بار پنهنجي پيار جو پرو ڏنو ٿي مانءِ، پر توکي اڃا اعتبار نٿو اچي. پاڻيهي پوءِ مجرايون ڏيندين.“

سليم: ”پياري مهرالنسا! تڏهن، مون کي هرگز نه وساريندينءِ؟“

مهرالنسا: ”ڇو ٿو اهڙا خيال ڪرين؟ پر هاڻ بهتر آهي ته جدا ٿيون؛ ڇو ته مانيءَ جي مهل اچي ٿي آهي ۽ سڀ منهنجي لاءِ پيا نهاريندا هوندا.“

سليم: ”اڃان سويل آهي. اَڌ ڪلاڪ کن مس رهاڻ ڪئي اٿيئي.“

مهرالنسا: ”پر انهيءَ اڌ ڪلاڪ اندر پنهن جو تن من توکي ارپي ڇڏيو اٿم.“

سليم: چڱو ڀلا، هاڻ خدا حافظ! وري الائي ڪڏهن ميڙائو ٿيندو؟“

مهرالنسا: ”جلد ئي، ۽ هميشہ لاءِ، ڇو ته وري هرگز جدا نه ٿينداسين.“

سليم: ”هائو، جڏهن وري گڏباسين، تڏهن لڪ چوريءَ نه، پر کليو کلايو. هاڻ، خدا حافظ!“

نئون صفحو --  ڪتاب جو ٽائيٽل صفحو
ٻيا صفحا 1 2 3 4 5 6 7 8 
هوم پيج - - لائبريري ڪئٽلاگ