سيڪشن؛لطيفيات

شاهه عبداللطيف جو رسالو

معنيٰ جي پٽي

صفحو :31

 

 

 

معنيٰ جي پٽي

 

 

 

ز

زابر: جابر. زبردست.

زاغ: ڪانگ.

زاف: ضعيف. هيڻي.

زبر: جبر. ظلم.

زبرون: جبرايون. ڏاڍايون.

زربفت: زريءَ جو ڪپڙو.

زلف: وار.

زود: جلد.

زير، زيريون: زيردست. نيچ. قيدين جا زنجير.

 

س

ساب پيا: قبول پيا. سجايا ٿيا.

سابق: اڳيون. اصلوڪو.

سات: ساعت. گهڙي.

ساٿان: ساٿ کان.

ساٿر: هڪ قسم جي ٻوٽي. دوا.

ساٽو: سودو. سٽو. عيوض.

ساٽي: مهاڻا. مڇي وڪڻندڙ.

ساٺ: سڳڻ ساٺ. خوشيون. سانباها.

ساٺيڪا: اونها کوهه.

ساج: ساز. سينگار.

ساڄا: تيار. هوشيار.

ساجهه: سهج، وجهه.

ساڃائو: ساڃاهه. معرفت وارو.

ساڏوهين: ڄار جي وڻ جو قسم.

سارون: سنڀارون.

ساروڻي: يادگيري.

ساڪن: رهاڪو.

ساڱاتو: سڱيڻو. رفيق.

ساڱاپو: سڱ. مائيٽي.

ساڱاهي: سمجهي. خبرداري رکي.

ساڱاهيج: ساڃاهه رکج.

ساڱاهيم: ساڃاهه رکيم. سمجهيم.

سال: شال. دشالو. سالم. چڱو.

سالن ۾: شالن ۾.

سالُور: سالورو. ساز. سک شال.

سام: پناهه. پناري. لڄ.

سامائي: وڏو ٿئي. بالغ ٿئي.

سانبين: وارثن. سانگين.

سانڀارا: سامهون. هُن ڀران.

سانڀويون: پلن مارڻ جو اوزار.

سانڀيٽي: موڳي ٿي. منجهي.

سانڀي: مائٽ. عزيز.

سانڄاڻ: سانجاڻ. رڌو پڪو.

سانچيو: سوچيو. سنڀاليو. اميد رکي.

ساندارو: درياءَ جو پيٽ.

سانداڻ: لوهه جي دِڪي (جنهن تي لوهار تتل لوهه کي مترڪن سان ڪٽين).

سانگ: سانگو. حيلو. سبب.

سانگوٽا: وڄائڻ جا ڪوڏ ۽ سڱيون.

سانگهارو: پاڻيءَ جي لاٿ.

سانگهيڙا: جايون. وٿاڻ. سوراخ.

ساهنگو: سهانگو.

ساهئين: ڇڪئين. هڏ ساهئين. آرس ڀڃين.

ساهي: ڇڪي- تاڻي. آرس ڀڃي.

ساهه ڏيڻ: وير جو چڙهڻ.

ساءِ: سواد. ذائقو. نمونو. طرح.

سائر: درياءُ. سمنڊ.

سائو: نيڪ- سکر. سورهيه.

سائون: هڪڙي قسم جو ان يا ڏٿ.

سايون: سکيون. خوش.

سبي: سبيل. گهڻو. اڻ مَيو.

سبيل: تمام گهڻي. جهجهي.

سٻر: طاقت وارو. ڏاڍو.

سٻوجهه: داناءِ. ڏاهو.

سٻيري: سويل ئي.

سُٻيلي: حامي. مددگار.

سڀت: هرهنڌ. جاءِ بجاءِ.

سڀر: زور وارو. مضبوط.

سڀرو: ڀريو. وڏو.

سُتَڙ: سڻائو تڙ. منزل مقصود.

سَتي: ست واري. سچي زال.

ستوهه: انڌير. ظلم. ڊپ.

سٿ: ساٿ. ميڙ. پاٿاري.

سَٿا: انبار.

سَٽِ: عيوض. سودو. ڪاهه. ٿورو پنڌ.

سِٽَ: سٽاءِ. جوڙ. طرح.

سٽاڻو: سخت. مضبوط. ڏاڍو.

سٽاڻي سانگ: سانگي سان. ڏاڍي لاچار سان.

سٽائون: رٿون. اسباب.

سَٽون ڏيڻ: لوهون ڏيڻ. پنڌ ڪرڻ.

سٽيندي: تکو پنڌ ڪندي.

سٺوءِ: سٺو اٿئي. برداشت ڪيئي.

سُپڄن: پيدا ٿين. هٿ اچن.

سپڙ: لس ٻيلي جو سخي حاڪم ڄام سپڙ رونجهو.

سُپَڪَ: مضبوط. سوٽ.

سَپنِي: پيدا ٿي. ڄائي.

سجڪيون: چنبڙيون. سوليون.

سُجود: سجدو. تعظيم.

سڄاين: چڱاين. ڀلاين.

سڄر: صحت بخش. تازا. گهڻا.

سُڄن: سُجهن. ٻڌڻ ۾ اچن.

سُڄي: ٻُڌجي. سڻجي.

سَڄيائِي: سڄي. پوري.

سجهه: وجهه. موقعو.

سِجهائي: جلائي. ڳاري (سور ۾).

سَڃ: ڏس-  پتو.

سڃي: الاري. نشان ڪري. چتائي. اکيون ملائي.

سڃيهون: اسان کي سڃي.

سچاڻي: سچائي.

سِڌاريو: روانو ٿيو.

سِڌام: راس ٿِيام. سريام.

سَر: ڪانهن. ڪانو. تير. تلاءِ چشمو.

سِراڙو: تکي ڊوڙ.

سِراڻيل سراڻ چاڙهڻ وارو. صيقلگر.

سُراهئاءِ: سُرهاڻ کان. واس.

سَراهي: سرهائي.

سر در قدم يار فدا شد چہ بجا شد: جيڪڏهن يار جي قدمن تان سر قربان ٿيو ته ڇا ٿيو؟

سرڪشي: مغرري. وڏائي.

سرکنڊ: چندن جو وڻ. صندل.

سرگردان: حيران. پريشان.

سرڻين: سام پيلن. پناهه ۾ آيلن.

سَرو: شراب.

سَره: جهنگلي ٻڪر جو قسم.

سَري: لڙهه. مالها. تسبيح.

سريام: حاصل ٿيام. مليام.

سريو سون: اسان کي پلئه پيو.

سسر: سٺو چشمون.

سَسن: گهيٽن.

سعادت: نيڪ بختي. خوش نصيبي.

سَڪن: ڪبن. ڏڪن.

سُڪوت: خاموشي. ماٺ.

سِڪهون: سڪون.

سکاڻي سُکاڻ وارو. ناکئو. رهبر.

سُکائون: باسون. مڃتائون.

سَکَر: لائق. چڱا.

سُکياڻي: آسودي.

سُکين: سُکن.

سَگبان: ڪتا پاليندڙ. ڪتن جو مالڪ.

سَڳائي: مائٽي- قرابت.

سَڳر: رستو.

سُڳڻي: ڳُڻن واري.

سِڱڙيون: وڄائڻ جون سڱيون.

سڱيڻان: سڱ وارا. مائٽ.

سڱيون: وڄائڻ جا سڱ. توتارا.

سَلُ: ٽُنگ. سوراخ.

سَلِ: سچي ڪر. سڻاءِ.

سَلاڙيو: گڏ ٻڌيو. قطاريو.

سلان: سليان. ظاهر ڪريان.

سَلتم: سليم. ٻڌايم.

سلتي: ٻڌائي. سَلِي.

سلن: سلين. ٻڌائين.

سلوڪ: فقيريءَ جو رستو.

سلهاڙيو: ٻڌيو. ڳنڍيو.

سلي: قطاري. سلهاڙي.

سمانا: عزت وارا. مان وارا.

سِمر، سمرا: سامان. توشو.

سَمن: واعدو. گڏجاڻي.

سمنگي: نوازي. راضي ڪري.

سمگئا: نوازيا. راضي ڪيا.

سَمي: سمي بادشاهه.

سنان: تڙ. وهنجڻ.

سنڀار: سانڀر. چڙو. يادگيري.

سنڀوڙو: سنڀريل. تيار.

سِنجري: پيدا ٿئي.

سنجئم: کوهه مان پاڻي ڪڍيم.

سهنج: سُک. سولائي.

سَندَ: سفارش. چٺي. آڌر.

سندڙيان: سندن.

سندياءِ: تنهنجي.

سَنڌ: رکي ڇڏ. لڪائي رک.

سنڌا: عضوا. سنڌ. ٽڪرا.

سنڌو: حد. ڪنارو.

سنڌيندم: مرهم پٽي ڪندم. ڇٽائيندم.

سنڌيون: بدن جا سنڌ. عضوا.

سَنڊ: اوزار. وسيلو. سيڻاهه.

سنڊين: همت جهلين. سيڻاهه تي ترن.

سَنڪو: اُڊڪو: ڊپ.

سنڪن: ڏڪن.ڪنبن. ڊڄن.

سنک: وڄائڻ جو ڪوڏ. ناد.

سُنگ: سنگت. ساٿ. محصول.

سنگهار: مال وارا. ڀاڳيا.

سنگهر: زنجير.

سنواريا: سنواريل. سڀاڳا. سونهارا.

سنيهڙو: پيغام. نياپو.

سڻاوا: سڌا. سامهان.

سُڻهو: سڻو. ٻڌو.

سُڻيان: ساڻن. کين.

سُڻئين: ٻڌين. سڻين.

سو: سُئو. ٻڌو.

سُواٽ: سنئون رستو.

سُوارا: سويل.

سَواري: سويل.

سواريون: سويل.

سُواهرو: چڱو مددگار. خيرخواهه.

سُواءُ: سڻائو واءُ.

سَوائي: سوايو. سرس.

سُوائي: سخي.

سوڀي: سونهن واري. بختاور.

سوٽ: ڏاڍو وٽيل. سخت.

سوٺا: جوابداريون. ذميداريون.

سوٺائون: ڳولي لڌائون.

سُوجهه: جانچ. ويچار.

سوجها: ڄاڻ- پروڙ.

سُوجهي: جاچي. چڪاسي.

سوجهيائون: چڪاسيائون.

     جانچيائون.

سُوڌا: سِڌا. پورا. سچا. سمجهو.

سُوڌائي: چڱائي. سڌائي.

سُوڌو: پورو. سچو.

سُوڌيون: پوريون. سچيون.

سُور: سورة. درد.

سورانگهي: اورانگهي.

سُور ٻُهار: ڇنڊي صاف ڪر.

سُور چَرندي: سور کائيندي.

سور ڇيو: موهيو. مست ڪيو.

سورڌڻي: غم ڏيندڙ ۽ لاهيندڙ.

سُوريتيءَ: درد جي ماريل. ڏکايل.

سوڙ: مٿان پائڻ جي رضائي.

سُوڙو: ڳُڻائڻو. لائق.

سوگند: قسم.

سُول: سُور. فائدو. فرحت.

سون پَڻي: سون جو سنگ يا داڻا.

سونڪي: ڳڻتي. ڊپ.

سونگ: محصول.

سونگئا: محصول جي ڪري روڪيا.

سونگي: محصول آڳاڙيندڙ.

سون ورنيون: سون جي رنگ جهڙيون.

سُونهاري: سهڻي. ڏاڙهي.

سُونهان: رهبر.

سُونهائي: سونهين ڪئي. واقف ڪئي.

سونهايوم: ڏيکاريوم.

سونهڻ: ٻيڙيءَ جون ميخون.

سوءَ: ماتم. غم.

سِہ: سِيءَ. سردي وارو مهينو.

سهاڙ: ساهڙ- ميهار.

سُهاڳ: سُک.

سُهاڳي: سکيو. وڻندڙ.

سهاءِ: سهائي، سيبائي. جڳائي.

سُهائو: روشني.

سُهائِي: سوجهرو. روشنائي.

سَهٽِ: سڪ. اڪير. سلوڪ. رهاڻ.

سَهج: خوشي. شوق. چاهت.

سَهجان: ڪوڏ منجهان. سهج مان.

سهڄ: ڳڻ، قرب. سينگار. موج.

سُهنڌ: سٺو هنڌ. سٺي جاءِ.

سَهس: سهسين. سوين.

سُهڳ: سهاڳ. سک.

سِمهو: اميد. آسرو. سهڻو. لائق. چاهه. لاڳاپو. واسطو.

سَهِي: واقف. سڃاڻو.

سئنچو: خطرو. تياري.

سؤکو: سکيو. سولو.

سوئيتا: سوءَ ۾. ماتم ۾.

سِيءُ: هڪ گاهه جو قسم. ٿڌ.

سيارڇ: هڪ قسم جو گاهه يا ڏٿ.

سِياڪو: سياپو. مائٽي.

سياءُ: مائٽ. شريڪ.

سيبا: ٽوپا. ڳنڍ.

سِيباءِ: جُڳائي. وڻي.

سِيباڻو: وڻيو. پسند آيو.

سِيباڻيام: مون کي وڻيا.

سيباڻي: وڻي.

سيٽ: سُٽ جا وٽيل رسا.

سيٽيان: ٻک وجهان.

سيڄ: سيج. کٽ.

سيڏائي: سڪائي. موهي.

سٻير: واٽ. لنگهه. گذر.

سِير: سيل. سچائي.

سيرڙيون: سيرون. واٽون. پيچرا.

سُيس: مشهور ٿيس.

سيسار: درياهي نانگ.

سيڪارا: سڏڪا. شوڪارا.

سيڪڙو: سڪايل.

سيڪي: ڇِني.

سيڱ: ڪمان.

سيلا: وارن کي ٻڌڻ جي رسي جا جوڳي ڪم آڻين.

سٻيلو: تير. گز. مٿي کي ٻڌڻ جي رسي.

سٻيلهه: ڪنڊا. تير.

سٻيليون: رسيون.

سين: فقير جي صدا.

سِينڍاريا: سينڍ هڻي سڏيا. پاليا.

سيڻ: مائٽ.

سيڻاس: ساڻس.

سيڻان: سندن لاءِ ساڻن.

سيڻاها: سيڻهه وارا.

سيڻاني: ساڻن. گڏ.

سيڻاڻي: ساڻ. گڏ.

سيوا: شيوا. بندگي.

سيوي: سِبي. ٽوپا ڏي.

سيهي: شيهي. ڪڇ. مٺ.

سِيئن: تائين.

 

ش

شبان: ڌڻار.

شبيہ: شڪل. صورت.

شُتر: اٺ، ڪرهو.

شجَرَ: وڻ. درخت.

شريڪت: برابري. همسري.

شعور: فهم. فضيلت.

شڪستي: دلشڪستي. نااميد. ملول. مايوس.

شڪم: پيٽ.

شڪون: (واحد: شڪ) ڪلي. بند. ڪِيري.

شُهدي: سڪندڙ. غريب. نماڻي. مُنهن. صورت.

شُومت: براڻي. خرابي.

ص

صِراط: پل صراط. واٽ.

صِراط المستقيم: سنئون رستو.

صريح: ظاهر ظهور. صاف

صفتان نور: صفتن واري روشني.

صقيلا: چمڪندڙ، گهائيندڙ.

صلابت: مڻيا. شان.

صلوات: بندگي. درود.

صواب: سڌائي. چڱي واٽ.

ض

ضاءِ: ضايع. زيان.

ضرور: ضرورت.

ط

طالب الموليٰ مذڪر: موليٰ جو طالب مرد آهي.

طالح: ندورو. نڀاڳو.

طالع: نصيب. ستارو.

طاق: ٿالهه. دروازا.

طاماعو: طمع رکندڙ. تاڪائو.

طريق: طريقت. رستو.

طريقت: فقيري جو پنڌ. تصوف جي ٻي منزل.

طس: ٿالهه.

طوق: هار.

طورسينا: جبل جنهن تي حضرت موسيٰ نور جو تجلو ڏٺو.

طهورا: پاڪ پاڻي. بهشتي شراب. طيران، طيورن: پکين.

ع

عاجزا: ضعيف عورت.

عاجزيون: نيزاريون.

عادنئون: عدن (بندر) کان.

عاصي: گنهگار.

عاق: ناصالح. خراب. بيحيا.

عالَم: ڪائنات.

عامن: عام ماڻهن.

عبث: اجايو.

عَبير: عطر. عنبر.

عدم: نابودي. نيستي.

عراقي: عراقي گهوڙا.

عرفات: مڪي شريف جي ويجهو هڪ ميدان.

عرفان: علم. معرفت.

عُريان: اگهاڙي. نانگي.

عزازيل: شيطان. ابليس.

عطائي: سوالي. فقير.

عِصيان: گناهه. ڏوهه.

عِلتي: عادتي.

عليل: مريض. بيمار.

عليم: ڄاڻڻهار.

عميق: اونهون درياهه. اوڙاهه.

عين: هوبهو. نسورو.

 

غ

غار ٿيو: گم ٿيو.

غواصن: ٽوٻن.

غيبتي: گلا ڪندڙ.

غير: دوئي. ٻيائي.

غير گُمان: ٻيائي جو خيال. شڪ.

ف

فاذُڪروني اَذڪرڪُم: ’اوهين مون کي ياد ڪريو ته آءٌ اوهان کي ياد ڪريان.‘

فاقو: بک.

فائق: بزرگ. سياڻو.

فتاح: کوليندڙ. فتح ڏيندڙ.

فردا: سڀاڻي. آخرت.

فرقان: قرآن شريف (سچ ۽ ڪوڙي ۾ فرق ڪندڙ).

فَڪان قاب قوسين اوادنيٰ: ٻن ڪمانن جيترو ويجهو هو، بلڪ ان کان به وڌيڪ.

فِلق: فرق.

فهميدم: سمجهيم.

في الله: فنا في الله. الله ۾ فنا ٿيڻ.

فيض: موج. پلٽ.

فيل: هاٿي.

ڦ

ڦانگُ: سڪل ٽاري.

ڦچَ: چهڪ. چير.

ڦَرهه: مُرٽ ٻوٽي جا داڻا.

ڦَڪِي: سُتي.

ڦلِنگي: فرنگي. يوروپي.

ڦَليل: گلن جو سرهو تيل.

ڦَڻُ: پَٻ (پير جو).

ڦوٽو: بُلبلو. بوڙيو.

ڦورا: ڦولهاقر. مورَ.

ڦوڙائبا: وڇڙندا. جدا ٿيندا.

ڦوڙائو: جدائي- وڇوڙو.

ڦوڳن: ڦوڳ جي ٻوٽن.

ڦوڳي: نڪما. بيڪار.

ڦيٽ: ڌڪ. صدمو.

ڦِيڻ: گجي. جهڳ.

ق

قاب قوسين اوادني: ’ٻن ڪمانن جي وڇوٽي بلڪ انهيءَ کان به ويجهو‘.

قافئون: قافن مان. جبلن مان.

قالب: جسم. بدن.

قال: بحث مباحثو. گفتگو.

قال قيل: ڳالهه ٻولهه.

قالُو بليٰ: چيائون ته ’هائو.‘

قبلي نما: قبلو ڏيکاريندڙ.

قد: هوڏ.

قُدام: اڳواڻ. سردار. پيشاني.

قد ٻَڌي: هوڏ ڪري. سينو ساهي.

قديم: ازلي. اصل کان.

قرڦل: لونگ.

قرن: سخي سمي ڄام جو نالو.

قَرينو: محبت. سٻنڌ. وڙ. ڀلائي.

قزاق: رهزن. ڌاڙيل.

قصر: ماڙي.

قضانِي: اتفاق سان.

قفلن: تالن. ڪلفن.

قُل لَن يُصِيبُنا اِلاما کَتبَ الله لَنا: چئو ته ڪابه مصيبت اسان کي نه رسندي، سواءِ انهيءَ جي جا خدا اسان جي حق ۾ لکي آهي.

قلوب: قلب. اندر. دل.

قليل: ٿورا.

قُم: اُٿ. اُٿي. تيار ٿي.

قمر: چنڊ.

قناقون: طنبو جا پردا.

قوال: راڳيندڙ. ڳائيندڙ.

قيدالماءِ: داڻو پاڻي. تقدير.

 

ڪ

ڪابُول: ڪابل شهر.

ڪاتب: لکندڙ.

ڪاپائتي: ڪاپو ڪندڙ. ڪتيندڙ.

ڪاپٽ: جوڳين جو هڪ فرقو.

ڪاپڙي: سناسي. جوڳي.

ڪاپو: ڪتڻ جو پورهيو.

ڪاڇوٽي: لانگوٽي.

ڪاڍو: ڇڪ. سڪ. ڪشش.

ڪاراڻيا: ڪاراتيا. ڪارا ٿيا.

ڪارائي: ڪارنهن. ڪاراڻ.

ڪارايل: ڪارو هنجهه.

ڪارڻي: وسيلو. مددگار.

ڪارونڀار: ڳوڙهو. اونهو، هيبتناڪ.

ڪاروُن: ڪوششون. حيلا وسيلا.

ڪائِر: بزدل. گيدي.

ڪارهين. يارهين.

ڪاري: سخت. گهائيندڙ.

ڪاريا: ڪرايا.

ڪاريهر: ڪارو نانگ.

ڪاڪَت: طاقت. سگهه.

ڪاڪلَ: زلف. وار.

ڪاڪيون: اديون. سرتيون.

ڪام: لڪڻ.

ڪامڻ: جادو. منڊ. سهڻي زال. نازنين.

ڪانڀُو: جبل جو نالو.

ڪانڊين: ڪنڊين جي ڪاٺين ۾ (جن جي باهه تکي آهي).

ڪانہ، ڪانهن: ڪيڏانهن. ڪٿي.

ڪاني: ڪان. ڌڪ. سَرائي سرمي پائڻ جي.

ڪانيٽا: نيش. ڏند.

ڪانيارو: ڪاڻ وارو. ناقص.

ڪانيرو: پاڻيءَ جو هڪ پکي.

ڪاڻ: عيب. گهٽتائي. شرمندگي. حجاب. لحاظ.

ڪاڻياريون: قصور واريون. عيبدار.

ڪاهري: اڀري. ضعيف.

ڪاهُوجِي: دڙي يا مڪان جو نالو.

ڪاءِ: ڪائي. ڪابه.

ڪائو: درياءَ جو لاهو. لٿل پاڻي.

ڪايا: هاٺي. بدن.

ڪِبر: هٺ. وڏائي.

ڪِبرياءُ: خدا تعاليٰ.

ڪبير: وڏو گناهه.

ڪٻ: ڪٻڻ: ڇرڪڻ. لڏڻ.

ڪُٻيلياڻي: جنهن جو ساٿي چڱو نه هجي. جنهن جو ڪو ٻيلي نه هجي.

ڪتابت: لکيو. اعمالنامو.

ڪِتو: ڪتيل.

ڪُٽ: مٽ. تيز شراب. هرگز.

ڪپر: ڪس. ڪچ. مٺ.

ڪُپَر: ڪُريت. بڇَري ريت.

ڪُپَچُ: ڪِري ڀڃڻ. بدپرهيزي.

ڪَپُور: ڪافور. سرهاڻ.

ڪُپيري: ڏکي واٽ. گمراهي. بيراهي.

ڪُڄا: ڇا.

ڪڄاڙيا: ڇو. ڇا جي ڪري.

ڪَڄيو: لڪو. دٻيو. ڍڪيو.

ڪَچَ: ڪوڏ. سُتيئڙو.

ڪَچو: ٽڪو. داغ. مهڻو.

ڪُڇن: بيوس. لاچار. خراب جاءِ.

ڪَديفو: ريشم. ريشمي ڪپڙو.

ڪُڌا تُورو: نالائق. بداخلاق.

ڪڍ ڪاهڻ: پٺيان لڳڻ.

ڪَرَ: خبر. سُڌ. ڄڻ. جيڪر.

ڪَرُ: ڳاٽ.

ڪُرُ: ڪٽنب. ڪڙم. پَنڙا.

ڪِراڙ: ڀٽ شاهه جي ڍنڍ.

ڪَرڙا: ڏکيا. اڻانگا.

ڪِرڪِ: تير. ڪان

ڪُرڳل:  هل هُلاچو.

ڪَرلاهُو: خبر لهندڙ. سنڀاليندڙ.

ڪرفگل: ڪرنگهر. هڏن جو پڃرو.

ڪُرندان: خراب رستو. الٽي واٽ.

ڪَرنگهو: ڪرنگهو. پُٺيءَ جو هڏو.

ڪرنون: ڳنڍيون ڳوڙها.

ڪرهل: اٺ.

ڪَرِهو: ڪريو.

ڪَرَهو: اٺ.

ڪَروت: ڪرٽ. ڪارائي.

ڪِيري: کاڌي جي پرهيز.

ڪُريت: بڇڙي رسم. بد رسمي.

ڪرير: ڪِرڙ وڻ.

ڪِڙڄ: ڪچرو. ڪک ڪانا.

ڪَڙن. پير کڻن.

ڪُڙهه: اندر. جِيءُ. بدن.

ڪَڙههُ: ويچار ڪر. سڙ. پچ.

ڪَس: ڪَش. پسند. ڪٽ. دل جو غبار.

ڪُسَر: ڪوڙا سَرن جا ٻوڙا.

ڪشتيبان: ٻيڙي هلائيندڙ.

ڪَڪوهه: شراب جو هڪ قسم.

ڪُلاٽ: ڪُلڇڻو. ڪُلال.

ڪَلال: شراب ڪڍندڙ. مي فروش.

ڪلَپتي: مها جوڳي. خيال وارا.

ڪُل ٿيا: ڌڻيءَ سان مليا.

ڪُل شيءِ يَرجِعُ اِليٰ اَصلہ: سڀڪا شيءِ پنهنجي اصل ڏي موٽي ٿي.

ڪُل مَن عليهافان: جيڪي ڪجهه زمين تي آهي سو فنا ٿيڻ وارو آهي.

ڪلمي گو: ڪلمون پڙهندڙ.

ڪُل نفس ذائقة الموت: سڀڪو ساه موت جو مزو چکندو.

ڪِلو: جهيڙو. جنگ.

ڪَليون: نِڙيءَ جا غدود. ڪيلاج.

ڪُم: نيلوفر جا ڦل.

ڪُماچ: رباب.

ڪُماڙهئين: (ڪُ+ماڻهو) بُرن کي.

ڪُميتن: گهوڙن.

ڪن: ٿيءُ. ٿي پئو.

ڪنان: کان.

ڪَنجرو: چولي. گَج.

ڪَنجڪ: واڳ،

ڪنڊا: ڪنڊي جو وڻ.

ڪُنڍيون: ڪنڍن سڱن واريون مينهون.

ڪُنَر: ڪُنُ جنهن ۾ ڌوٻي ڪپڙا کنڀ چاڙهين. والا.

ڪنگن: ڪانئرن (پکي)

ڪنوٽيا: ڪن وڍيل جوڳي.

ڪنواٽ: گونرو. ننڍو اٺ.

ڪُڻڇ: ڪنڊ. پاسو.

ڪڻس: کيس. انهيءَ کي.

ڪُڻڪن: ورلاپ ڪن. چُرن. ڪنجهن.

ڪَڻن: وٽن.

ڪَڻيون: مڻيون. موتي.

ڪوڏ: چاهه، خوشي. ناز. لاڏ ڪري. سوز. ساڙو.

ڪورنشون: نياز. سلام.

ڪوڙڪيون: پکين ڦاسائڻ جا دام.

ڪوڙي: بي وڙي. نالائق.

ڪُوڪَٽ: ويڌن. ظلم.

ڪوڪِڙ: سُڪل پيرون.

ڪُولَ: بد لڇڻ. گنهگار.

ڪونر: وڻن جا ڪچڙا گل. شهزادا.

ڪُواٽ: الٽي واٽ. ڏکي واٽ. اوجهڙ.

ڪُوار: گِلا.

ڪوءِ: ڪير به.

ڪُوءِ: گهٽي.

ڪُويساهيا: ڪوڙي ويساهه وارا.

ڪُويل: ڪُمهل. اويرو.

ڪَهه: پنڌ جي تڪليف. گهڻو ۽ ڏکيو پنڌ.

ڪُهه: ڇو.

ڪِها: ڪهڙا.

ڪَهن: ڏکيا پنڌ ڪن. چون.

ڪَهڪ: چهڪ: چير.

ڪَهڻي: چوڻي قول.

ڪِهو: ڪهڙو.

ڪَهُون: پنڌ. ڪشالا.

ڪيئا: ڪئان. ڪٿان.

ڪئنچل: ڪنَچل. سون.

ڪياءِ: ڪَيَئِي.

ڪيٽائي: تڙ جو نالو. ”ڪيٽائو“.

ڪِيرت: راڳ جي صدا.

ڪِيڙي: سيکاري. هيرائي.

ڪيس: ڪارو رنگ. ڪارا وار.

ڪَيسر: زعفران.

ڪيفُ: نشو. خمار.

ڪيفران: حالت. حقيقت.

ڪيڪان: گهوڙو.

ڪِيم: ڪين نه.

ڪين: نيستي. ڪجهه نه.

ڪِينَر: ڪينرو. سرندو.

ڪيڻ: ڪيڏانهن.

ڪڻيان: سندن لاءِ.

 

ک

کاٽُونبا: جهنگلي ميوو.

کاڏو کوڙڻ: منهن ڀر ڪرڻ. بي طاقت ٿيڻ.

کاروڙئان: ’کاروڙي‘ ڳوٺ کان.

کاس: سڌ.

کاند: صبر. کميا.

کانءِ: جلاءِ. ساڙ.

کانيا: جلايا. ساڙيا.

کاڻان: سڙيا. جليا.

کاهوڙي: جهنگ جبل ۾ ڏٿ ڳوليندڙ. سچا فقير.

کٿيرين: ماروئڙين.

کَٽرن: کيٽو ڪندڙ ڳئن يا مينهن.

کَپ: وَڍ.

کَپر: هڪ ننڍو زهريلو نانگ.

کِجاڻِي: اندر جو سوز. ڳارو.

کِجن: بيزار ٿين. جهڄن. ڳرن.

کِجڻ: جهوري. ڳاراڻو.

کِدائُون: پياليون. جمنيون.

کُڏي: ڪوٺي. حجرو. اوطاق.

کَر: خراب ماڻهو. دشمن. رقيب.

کَرا؛ سچا.

کَرايون: دشمنيون. برايون.

کِردار: افعالن وارا. هنرمند. سلوڪ وارا.

کِرس: لاڏ ڪوڏ. ناز نخرا.

کَرڪن: چڙين.

کرڪڻان: نوڙين جا ٺهيل جوتا.

کَرکرا: گهوڙن جي پٺي صاف ڪرڻ لاءِ تُوريءَ جا ٺهيل برش.

کَري: پوري. سچي. پڪي.

کُڙا کڻي: کڙيون کڻي. پوري ڪوشش سان.

کَڙهه: دروازو. لنگهه.

کَڙيا: ٻورا. خرزينون.

کِڙيو. ٽئو. ڀڳو.

کِڙيو: روشني ڪئي. ظاهر ٿيو.

کَسو: جتي.

کِکِي: مڇي.

کَم: صبر.

کُنڀ: ڌڌوٻيءَ جي ديڳ.

کَنڀاتڙي: کنڀات جي نار واري.

کُنڊي: ڳجهي. ڳجهه سانڍيندڙ.

کُهنبا: ڳاڙها رتل رَوا.

کِنياتا: خوش خبري ڏيندڙ. ڪانگل.

کڻ: طرف. پاسو. رٺا.

کُورو: مچ. ڪلال جي بٺي.

کوڻيتي: پوري طرف واري. پوري مند واري.

کُوهو: ٻيڙيءَ جي سڙهه واري ڪاٺي.

کوءِ: ٻَن. کڏ.

کِہ: دز. لٽ. خوشبوءِ دار گاهه.

کُهج: ٿڪج. ڪڪ ٿج.

کيترا: جوتا.

کَرو: ان گڏ ڪرڻ جي جاءِ.

کيٽا: ضد. ارڏايون.

کيڙائو: ڳوليندڙ. ڏوريندڙ.

کير: جماعت. ٽولي.

کِيرون: مبارڪون.

کِيروليون: ’کيرولي‘ گاهه.

کِينِ: کائِين.

کِيندي: کائيندي.

کينئن: خير. سک.

کيڻَ: کاڌا. طعام.

کيهه: مِٽِ. دز. لٽ.

کِيو: کايو. پيٽ ڀريو.

 

گ

گاڏيليون: سهڻيون زالون.

گاروڙين: جهانديدن. آزمودگارن. جوڳي فقيرن.

گاءُ: هوڏ. تڪبر.

گَبرو: رلي. اوڇڻ.

گَبري. گودڙي. بغلي.

گَت: ريت. دستور.

گَتا: ڦاٿا. اٽڪيا.

گُجر: گُجر قوم جي (مومل).

گَجميل: گجميل شهر جون ٺهيل.

گُداز: سوز. فراق.

گُڏايم: مارايم.

گِرٿ: ڳنڍ. ناڻي جي هڙ.

گِرداب: ڪن. اوڙاهه.

گردانيو: پروڙيو. سمجهيو.

گِرئي: گِريو. روڄ.

گُري: ڳنڍ. ٽڪر.

گِري: گير ڪري. ڀونڪي.

گڙنگ: هڪ ايراضي ۽ واهه جو نالو.

گَسا: گس کان. واٽ کان.

گسي: اٺن جا ليڏوڻا.

گُفت: ٻولي. آواز. چيائين.

گُلبُوءِ: خوشبودار.

گماٽي: نابود ٿي. گمراهه ٿي.

گمائِي: بيخود ڪئي.

گَمن: غمن. سير. گهمڻ.

گَنجو: گنجو ٽڪر.

گَند: پاڻيءَ جي ول ’ڪُوڻي‘ جو ڦل. لوڙهه.

گندائُون: رليون.

گَندي: چادر. پوتي.

گُنگائي: هُشائي. جهڪائي. ماٺ ڪرائي.

گُنگَن: اُٺن.

گنوايو: وڃايو.

گَنبر: هاٿي.

گودڙ: وڏي گودڙي.

گور: قبر.

گورکناٿ: جوڳين جو مها گرو.

گوشي: ڪُنڊ ۾. نويڪلائي ۾.

گوندا: ٻڪرين جي ننڍن ڦرن جا واڙا.

گيان: سچي ڄاڻ. معرفت.

گيرب: هٺ. وڏائي.

 

ڳ

ڳاچ: ڳيچ. راڳ.

ڳاڱا: هڪ جهنگلي ميوو. ڳاڱيون.

ڳاراچو: احوال. محفل. شادمانو.

ڳالهائون: سندن ڳالهائڻ.

ڳاهه: اشارو. بيت. تُڪن ۾ اهڃاڻ.

ڳائو: چؤٻول. گونج.

ڳڀرو: ڇوڪراٽ. ٻار.

ڳڀيا: ٻوڪيا. گل جهليائون.

ڳُتو: ويڙهيو.

ڳٽن: ڦاهين. طوفن.

ڳُجهاندر: ڳجهه ۾.

ڳَران: وٽان. گهران.

ڳُرن ۾: ڳجهن ۾.

ڳَري: ڳلي- گهٽي. وسيلو.

ڳريو: ٻيڙيءَ جي پڳهه جو رسو.

ڳَرهيان: بيان ڪريان. اوريان.

ڳڙهه: قلعو.

ڳَڙي: ڳنهي. وٺي.

ڳِڱاٽيا: ٺاري ڇڏيا. نِستا ٿِيا. بيهوش ٿيا.

ڳَمن: آهستي هلن.

ڳِڻِي: وٺي. کڻي.

ڳوريون: ڳوليندڙ. طالبو.

ڳهريو: نشي ۾ موڳو ٿيو.

ڳهلي: ڳهيلي. اڻڄاڻ.

ڳهڻا: زيور.

ڳهيو: پورهيو ڪيائين. ڪم ۾ وهيو.

ڳيڙءَ: تو ورتو.

 

گهه

گهاتُو: مڇي ماريندڙ.

گهاٽي: گهاٽي شراب مان.

گهاگهائي: همت ڪري. کلي ڪڏي.

گهانڊار: وڏا. گهنڊ.

گهُتون: بهانا. عذر.

گهَٽُ: نڙي. اندر. دل. در. لنگهه. گس.

گهُٽڪن: ڳيتون ڏين.

گهڃان: مجلس. خوشيون. ناچ. کِل.

گهِڏي: بت کي لوڏي. گهوماٽجي.

گهُرءِ: فڪر. آڻتڻ.

گهَل: ٽولي.

گهُماٽِي: ڦيري کاڌائين. ڀنواٽي.

گهنگهر: ڏک سور.

گهڻ ڄاڻ: گهڻو ڄاڻندڙ. سياڻا.

گهور: چڪر. ڦيرو. ڪُنُ. پُور. خيال.

گهور پيا: گهڙيا. ڪُن ۾ پيا.

گهوريندڙ: ڳوليندڙ. ڳولائو.

 

ل

لا: نه، نفي. نيستي.

لاتقنطوا من رحمة الله: خدا جي رحمت کان نااميد نه ٿيو (تحقيق الله سڀ گناهه معاف ڪري ٿو).

لاڄُو: ٻيڙيءَ جا رسا.

لاڄُوبند: نوڙين جا ٻنڌڻ.

لاحد: لامڪان. حد کان ٻاهر.

لاخوف عيلهم و لاهم يحزنون: انهن لاءِ ڪو خوف نه آهي ۽ نه ڪي هو ڏک ڏسندا.

لاڌ: حاصل. فائدو.

لاڏ: انگل. ماڻو.

لاڏاڻ: بار کڻڻ.

لار: مال جو ڦر. چڙي جي وچ واري ڪاٺي.

لارون: پاڻيءَ جون ڌارون. ٺينديون.

لاڙي: اڳڙي. ريڙ.

لاڪوفي: ڪُوفي يا فِرقي کان سواءِ.

لاڳ: محصول.

لاڳيدار: لاڳو وٺندڙ. محصول اڳاڙيندڙ.

لام: ٽاري. پناري. آسري.

لامقصود في الدارين: سواءِ خدا جي ٻنهي جهانن ۾ ٻيو ڪو انهن جو مقصد نه آهي.

لامڪان: مڪان يا جاءِ جي بند کان ٻاهر. هرجاءِ.

لامي: لڙڪندڙ. نمندڙ.

لانچي: ڳولي. ڏوري.

لانگ: ٻرانگهه. ٽنگ.

لانئين: ڪَسي ڳالهه.

لاڻي: هڪ کارو ٻوٽو.

لاههَ: سَٽَ. چال. لاڙو.

لاهوت: سلوڪ جي چوٿين منزل.

لاهوتي: لاهوت جي منزل کي پهتل سالڪ.

لاءُ: لاءُ ساءُ.

لائو: جڏو. عيبدار.

لايعرفهم غيري: مون کان سواءِ اوليائن کي ٻيو ڪونه ٿو سڃاڻي.

لَب: لالچ.

لباس: ويس. ٻاهريون ڏيکاءُ.

لُبيسُ: پوشاڪ. ٻاهريون هار سينگار.

لِچيا: هٻڪيا. ڊنا. لُڏيا.

لُڇان: ڦٿڪان.

لَحَمُ: ماس. گوشت.

لحظو: پلڪ. اک ڇنڀ.

لَڌُ: لاڀ. حاصلات.

لڌا: لکيا. (تقدير موجب).

لُڌا: ٻه تارا جي ’ٽيڙو‘ کان پوءِ اڀرن.

لُرَ: تڪڙ ۾. تيزي ۾.

لُڙ: گوڙ. درياءَ ۾ پاڻي جو چاڙهه.

لَس: پاڻيءَ جي اڇ ئي اڇ.

لِسان: زبان.

لُسندي: لُوسندي. باه جي سيڪ وقت.

لُعاب: وات جي ڦيڻي.

لُغار: ذرو. ٿوري گڏيل شيءِ.

لَڪُ: چيلهه. لنگهه.

لڪڙياريون: سنهڙيون. نازڪ.

لڪيون: ننڍا لڪ.

لِک: ذرو. ننڍي. ٿوري.

لُکَ: گرم هوا. اُساٽ.

لکا: ڏيکاءُ. نماءَ. تفاوت (جو ڏسڻ ۾ اچي).

لَکڻ: گڻ. لڇڻ. صحيح ڪرڻ.

لکڻين: عادتن ۾ لڇڻن ۾.

لَکِي: ڄام لاکي جي گهوڙيءَ جو نالو.

لَکيا: سڃاتا.

لڳ: ڪارڻ. واسطي.

لڳَهه: ڪڪر. جهڙ.

لڱو: منڊو.

لَلُ: لڇڻ.

للاهه: مست. ڊڄڻا.

لُلُر: ٻُوٽو جو ڀاڄي طور رڌجي.

لَلَو: سهڻو هنجهه.

لَم يَلد وَلم يُولد: هو (ڌڻي تعاليٰ) نڪي ڄڻي ٿو نڪي ڄائو آهي.

لَنب: هڪ گاهه.

لُنڊا: عيبدار. ناقص.

لنڱا: لنگڙا. منڊا. جڏا.

لنئون: الفت. ناتو. محبت.

لُوت: هڪ قسم جو وڻ.

لوٺو: رُليل. سڙيل. کاڻو.

لوٺيءَ: رليل.

لوپي: لُٽي. ڦُري.

لوڇ: لُڇ پڇ.

لوچڻ: ڳولڻ.

لوڌي: شڪاري.

لوري: هڪ قسم جو تير. ڪانُ. ڳڻتي. ڪميڻي.

لوڙا: هُل. گوڙ.

لوڙائُن: ڌاڙيلن.

لوڙو: هڪل. هل. فرياد. حملو.

لوڙهه: مڙهه. لاش.

لُوساٽي: ساڙي. کانئي. جلائي.

لُولاٽ: ليلڙاٽ. عاجزيون.

لَوَن: لُڏن. لٽڪن.

لون: تند. تار. سنهڙا وار.

لَوندا: ٻوليندا. لات ڪندا.

لوهه: لوهه جو اوزار. ڪاتي. زنجير. تير.

لوهڻي: مڇي جو قسم.

لوهُو: رت. خون.

لوهيڙا: هڪ قسم جا وڻ.

لوءِ: مڪان. ماڳ.

لوئڙياري: لوئي ڍڪيندڙ.

لَہُ: لنئون. نينهن.

لُهاڻو: جلائيندڙ. ساڙيندڙ.

لهس: کام- سڪ.

لَهُم البشريٰ: (دنيا ۽ آخرت ۾) انهن لاءِ خوشخبري آهي.

لَهِنداهُ: اوهين لهندا.

لَهوارا: هيٺ وهڪري طرف.

لِهون: لهو.

لُئا: ذرا ذرا. اُلا. وڍيا. لڻيا.

لُئِي: لُڻِي ڏي. وڍي ڇڏي.

ليڙو: اٺ.

لِياڪا: جهاتيون. آسرا.

لِيَ: کِک.

ليٽ: پاڻي جي اٿل.

ليس ڪَمِثلہ شيءِ: خدا جهڙي ٻي ڪابه شيءِ نه آهي.

ليل: رات.

لِينگ: ريڙ. پَٽِي. ڦاٽل ڪپڙو.

لِينگهن ۾: ڇنل ڪپڙن ۾.

لِينگهو: داغ. ٽِڪو.

م

مات: ماريل. نابود. فنا.

ماٽَ: ماڪ. احسان. ڀلائي.

ماچ: راڳيندڙ. مطرب.

مارا: ماريندڙ.

مارَايت شيئا اِلا وَرايت الله: آءٌ اها شيءِ ڪانه ٿو ڏسان جنهن ۾ خدا جو جلوو نٿو ڏسان.

مارڳ: واٽ. گس.

ماڙيچي: مارو ذات جي.

مرينهُون: اسان کي مارين.

ماڙ: ڀلائي. مهرباني.

مزاغ البصر و ما طغيٰ: نه نظر ڌنگي ٿي ۽ نه نافرماني ڪيائون.

ماڪاڻي: مڪان. جبل ۽ نئي جو نالو آهي.

ماڪائي: ڄاڻي ٻجهي.

ماڪُر: قبول. پسند.

ماڱر: مان گهر. مان ڳر. مونکي.

مامرا: معاملا- رٿون.

مامور: امر ڪيل. نصيب ۾.

ماموري: وڏي بيماري. ڳري آفت.

ماموين: ماموئي درويشن.

مانڊي: منڊ ڪندڙ. جادوگر.

مانڱرياڻي: منگري جو ٻچو. مَڇُ.

ماهه مُنير: روشن چنڊ.

ماهيت: حقيقت.

مُباح: روا. جائز. حلال.

مُبين: چٽو. ظاهر.

متارا: بهادر. مست.

مٿاءِ: منهنجي مٿان.

مَٽ: عيوض. هڪ جيڏو.

مُٺائون: ماريائون.

مُٺن: بُرن. بُڇڙن.

مَپُ: ماپ. انت. حد.

مجاز: عشق.

مَجُوسيءَ: نفس اماره. ڪافر. گبر.

مُڃي: موڪلي.

مجيجِي: مزاج جو واقف. حال محرم.

مُڃ: ڪانهن جون نوڙيون.

مڃٺ: هڪ وڻ جنهن جي پاڙ مان ڳاڙهو رنگ ٺهي. ڳاڙهو- لعل.

مَڃر: ساوا ڪچا سڱر. ڪنڊيءَ جو ٻور.

مُڃرو: سلام. ديدار. تماشو.

مڇڻ: متان.

مُڃيجاه: وڍجانءِ. تون ڪپج.

محفوظان: لوح محفوظ کان. ازل کان.

مَدُ: منڌ. شراب.

مدارن: ڀروسن: تعلقن.

مدعي: ڪوڙا دعويدار. دشمن.

مَڏُ: تُرهو. ڪکن ۽ ڪاٺين جو ڍڳ. ڪکن جو گڏو.

مذاق: ٺٺولي. ٺڳي.

مذڪور: ذڪر. احوال.

مَرُ: مِٽي. ميراڻ.

مِرڪ: سرڪي. تري جا قطرا.

موزو: چم جو جوراب جنهن مان بدبو ايندي آهي.

مُرسل: موڪليل. رسول.

مَرڪُ: فخر. وڏائي. مرڪڻ جهڙي ڳالهه.

مرڪڻون: مرڪندڙ. ٻهڪندڙ.

مِڙان: گڏجان. ملان.

مڙنيئون: مڙني کان.

مس: ٽامون. ڪچ.

مساوي: هڪجهڙو. برابر.

مَسحو: وضو.

مُسلم: قبول ڪيل. سونپيل.

مُسن: تڪليف ۾ اچڻ.

مُشاهدو: ديدار. لقاءُ.

مصلحت: ڀلائي. فيض.

مضر: ضرر پهچائيندڙ.

مضمضہ: گُرڙي.

مطيعن کي: تابعدارن کي.

مَعبُود: عبادت جو لائق.

معجونون: مرڪب دوائون طاقت لاءِ.

معذور: ويچاري. بيوس.

معرفت: ڄاڻ. پروڙ.

معمور: آباد. اڏيل.

مُفتي: فتويٰ ڏيندڙ.

مقالان: بيان کان.

مُقامياڻي: مقام ڀائي. هڪ ئي قبرستان ۾ دفن ٿيل.

مُڪا: موڪليا.

مُڪام: موڪليم. مون کي موڪليا.

مَڪُڙا: جهاز.

مَڪُڙي: ٻيڙي.

مَکِ: تيل جو مک. تيل مکڻ.

مَکِڻِي: گاهه جو هڪ قسم.

مُگَٽ: موڙ. تاج.

مَڱ: پِن. گهُر.

مَلُ: پهلوان. بهادر.

مُل: ملهه. وٽ.

ملاح: مليح جو جمع (مليح= سهڻو) سکر.

مُلاحظو: ڊپ. خطرو.

مَلام: ملامت. ميار.

مُلاءِ: وٽان. کان.

مَلڪوت: ملائڪن وارو درجو سالڪن جي هڪ منزل.

مَلُور: مَلول.

مَلهائيج: موکج. سرخرو ڪج.

مَلهي: سرخرو ٿي.مرڪسي.

مَنا: من تان. دل مان.

مَناڙين: موڙين. مهٽين.

مُنجان: موڪليان.

مَنڌُ: مَڌُ. شراب.

مَنڊ: جادُو.

مُنڊا: ڇلا. ڪنگڻ.

مَنڊل: ساز. اسباب. ٽِڪساٽ.

مَنڊي: بنائي. جوڙي.

مُنڊيون پائڻ: قابو ڪري جهلڻ.

مَنصور: مشهور صوفي شيخ حسين منصور حلاج. جنهن ’انا الحق‘ جو نعرو هنيو.

مَن طَلَبُ شيئا وَجَد: جنهن ڪا شيءِ طلبي ۽ ڪوشش ڪري ان کي ڳوليائين ته اها لڌائين.

من عرف الله، ڪَل لسانہ: جنهن الله کي سڃاتو تنهن جي زبان گُنگي ٿي.

مَن عَرفَ نَفسہ فقد عُرفَ رَبہُ: جنهن پاڻ کي سڃاتو، تنهن پنهنجي رب کي سڃاتو.

مَنگر: کُورو. مانگر مڇ.

مَنگل: کورو. آڙاهه.

مَن لاشيخ لہ، فشيخہ الشيطان: جنهن کي ڪو مرشد ناهي، تنهن جو مرشد شيطان آهي.

مَن لہ الموليٰ فلہ الڪُلُ: جنهن کي موليٰ آهي تنهن کي سڀ ڪجهه آهي.

مَنَهنِ: اجهو. ڇپر. ڇنو.

مُيائي: مُڏي ٿي.

مَنيو: ڳوهيو.

مَڻي: ڏانهن. وٽ.

مُوتوا: مرو (مرڻ کان اڳ).

موڏن: اُٺن.

مورڇل: مورجي کنڀن جو ٺهيل پنکو.

مُورئي: بلڪل ئي. اصل.

مورن: اُڀرن. ڦٽن.

مورياڻ: ڪٽ. ميل.

موريسر: اک ۾ وار. اک جو ڦلو. ڪٽر.

مُوڙ: مُوڙي. سرمايو.

مُوسَٽُ: ڪوڙو بهانو. عذر.

موڪ: جام. گهڻو. ڇڙواڳ. ڪشادو.

موکي: شراب وڪڻندڙ عورت. ڪلالڻ.

مولهيا: پٽڪا. پڳون.

مُونا: گوڏا.

مونڙين: گوڏن سان.

موُنهان: مون کان.

مونهين: مونکي.

موههَ: منهن. مهاڙ.

موهڙ: مهاڙ. منهن.

موءَ: جٽائون. وارو.

مِها: ميها. ڀاڄي جو هڪ قسم.

مَهاين: آزمودگارن. سردارن. بهادرن.

مهارا: مهارو. پلنگ.

مُهاءِ: مُنهن اڳيان.

مَهائين: وريام. بهادر.

مُهت: مان. آبرو.

مَهر: مهار. واڳ.

مِهري: فياض. مهربان.

مُهرو: ٻيڙيءَ جي اَڳيل جو ڪلو (جنهن ۾ پڳهه جو رسو ٻڌجي).

مُهَڙُ: مهندار.

مهميزون: جُٺيون. ڌڪ.

مُهنِ: ناس ڪن. عذاب ڏين. موهين.

مُهندڙي: موهيندڙ.

مَهيسر: پير مغان. وڏو ديوتا.

مئٿ: ميت. لاش.

مئڪي: مهاڻن جي.

مَئين: ماپين. تورين. ڳَڻين.

مي: شراب. مَدَ.

مَيا: رحم. ٻاجهه. متارا. ٿُلها.

مُيان پوءِ: مئي کان پوءِ.

مياڻيون: اهي جايون جتي مڇي ماري گڏ ڪن.

ميٽ: ميسار. ڍڪ.

ميئاقان: ميثاق کان. ازل کان.

ميڇون: اشارا.

ميخون: ڪليون. نوڪون.

مينڍا: آڏا ڳتيل وار (ڪنواري ڇوڪريءَ جا). وارن جا موڙا.

ميريائي: عيبدار.

ميڙ: ملاءِ.

ميڙائو: ميلاپ. وصال.

ميڙو: ميلاپ. وصال.

ميس: نفساني خواهش. آڪڙ.

ميکان: ميخون. ڪليون.

مَيَن: سورمن کي. مين متارن کي.

مِيَنَ: اُٺِن.

مَيَنِ: ڀَرِيَنِ. لڳن.

 

ن

نابودي: نيستي. فنائي.

ناڀُون: ننهنڊون. چنبا.

ناتاريون: ٻيڙين بيهارڻ لاءِ ننڍا لنگر.

ناتر: ٻانهي. تازي تواني.

ناٿ: ڌڻي. سردار. مرشد. گرو. مها جوڳي.

ناڏ: ورلاپ. آلاپ.

نار حامِيہ: ساڙيندڙ باهه.

ناري: دوزخي.

ناريون: زالون.

ناڙيون: نبضون. چم جون رسيون.

ناسوت: سلوڪ جي پهرين منزل.

ناسيندي: اڀرندي. ڪني ڪڍندي.

ناقصبائي: عيب کان. نقص سان.

ناقو: اُٺ. ڏاچي.

ناڪسيءَ: پاڻ وڃائڻ.

ناڪون: نائڪون. تير.

ناڪلاءُ: ’ناڪيلو‘ وڻ.

ناکُئا: خلاصي. ملاح.

ناگهه، ناگاهه: اوچتو.

نانءِ: نماءِ. جهڪاءِ.

نانُ: مان.

نانهن: نيستي. فنا.

نانگو: ملنگ. جوڳي فقير.

ناني: هنگلاج جي ديوي. بيبي.

ناه: نه هئڻ. نيستي.

نائُڪ: تير جي چهنب. چوٽ.

نايئين: تون جهڪائين.

نِبارُ: خالص. نج.

نِبري: ختم ٿئي. ڇڏي.

نِيهي: جٽاءُ ڪري. توڙ پهچي.

نِبيريو: جدا ڪيو. فيصل ڪيو.

نِٻَرُ: نٻل. ڪمزور.

نِتُ: هميشہ.

نِپٽ: بنا ڪپڙي. ننگو.

نَجابت: شرافت. بزرگي.

نجاست: پليتي. ناپاڪي.

نجاه: اوهين پهچائجو.

نجس: پليد. گندو.

نِجهرو: اجهو. جهوپڙي.

نِچ: ڀلي. سَدا.

نِدوري: نڀاڳي.

نِڌان: پڇاڙي.

نِڌاڻ: خزانو. ڌن. گهَر. ڪٽنب. لُڻ.

نِڌر: بي آڌار. بيواهي.

نِڌو: ٻڌل. قابو (نهڻ جو اسم مفعول).

نِرتي: جاچي. سنڀالي.

نِرڄا: بيشرم. نرجا.

نِرڄايون: بيشرمايون.

نرَڳ: دوزخ.

نِرمل: صاف. روشن.

نڙ: وڄائڻ جي ڪاني.

نزديڪون: سندن ويجهو ديدار.

نِسيان: قطرو.

نفي: انڪار. نابُود (ضد. اثبات).

نقرين: شرناين سان.

نِڪ: کوهه تي پاڻيءَ جو چلهو. آواڙو.

نِڪڻي: سکڻي. اڪيلي. فقط.

نِڪڻو: نسورو. ڇڙو.

نِڪون: پاڻي جا دُٻا.

نِڪُونج: ڪُن. گرداب.

نِکتا: نڪتا.

نَکَٽَ: تارن جا ميڙ. برج.

نِکڙايو: نکيٽي ڪريو.

نِکيريو: الڳ ڪريو.

نِڱيا: نِڪتا.

نِلو: رڳو. خاص. فقط.

نَم: ماڪ. آلاڻ.

نِنُ: ليلاءِ. روڄ راڙو ڪر.

نندا: گلا. سامان ٻڌي سفر جي تياري ڪئي.

ننڌ: گهر. آستان.

ننگر: لنگر. ٻيڙيءَ کي ٻڌڻ جو رسو.

نِوالا: گِراههَ. لقما.

نُوچ: کُتل نظر.

نُورا: پيرن جون ڇيرون.

نوراپن: ٻڪريءَ جو ڌائيندڙ ڦر.

نوڪون: چهنبون.

نَوم: ننڊ.

نَوڻ: هيٺاهين زمين.

نُونڌين: ليکين. شمار ڪن.

نِهو: بڻ بنياد. نسل.

نِهوڙيو: نابود ڪيو.

نَهيءَ: انڪار. نفي.

نَهي: ٻڌي. قابو ڪري.

نئي: نِمي. جهُڪي.

نَئين: ننڍي ندي. نهر.

نَئي ويا: لڙي ويا.

نِي: ڌوٻڻ. کٽياڻي.

نِياءُ: انصاف.

نياڻ: تلاءُ.

نيڇ: گهڙو. دلو.

نيڊوءَ: اونهو سمنڊ.

نِيرُ: پاڻي. جل.

نيران: نيرن. ناشتو.

نيرانا: بُکيا.

نيڙ: ننڍي نهر. ڪسي.

نيزارا: ڀالا. غمزا.

نيشن: ڇهن ورهين جو جوان اُٺ. وڏو ڏند. همت وارا جوان.

نيکاري: ڌوئي صاف ڪري. پاڪ ڪري.

نيکيٽي: ڪنوار جو مائٽن کان جدا ٿيڻ.

نِيلُ: پاڻي. ڳاڻيٽي جو وڏو عدد. بيشمار.

نِينس: وٺي وڃينس.

نيڻاه: منهنجون اکيون.

نيهه: ٻيڙي. حڪم. اختيار.

نيهانيون: ٿانو پچائڻ جون آويون.

 

و

واٽ ٿيا: پنڌ پيا.

واٽيندڙ: ورهائيندڙ.

واجهه وجهي: نهاري. ڪوشش ڪري.

واچا: وچن. ٻولي.

واچائون: سخن. انجام.

واڌاڻي: ٻار جي ڄمڻ جي خوشي. واڌائي.

واڍوڙڪي: ڦٽيلن جي.

واڍوڙيا: وڍيل. ڦٽيل.

واذڪر ربڪ في نفسڪ: پنهنجي رب کي پنهنجي دل ۾ ياد ڪر.

واريو: موٽايو. ورايو.

واڙ: واڙي. لوڙهو.

واساما: ڳڻتيون. فڪر. گهنگهر.

واشڪر والي ولاتڪفرون: منهنجو شڪر ڪريو ۽ انڪار نه ڪريو.

واڪ: وس. حيلو. بنهه. بلڪل.

واڪ: پيچ. ور وڪڙ.

واڳجي: ٻڌجي.

واڳِي: لغام.

والله مع الصابرين: خدا صبر ڪندڙن ساڻ آهي.

والعصر: زمانو شاهد آهي.

و اَمامَن خافَ مقام رَبہ: جيڪو پنهنجي رب جي اڳيان بيهڻ کان ڊڄي ٿو.

وانءُ: ونءُ. وڃ.

وانٽي: حصي ۾. ڀاڱي ۾. نصيب.

وانجئا: دور. پري. گمراهه.

وانجهي: ونجهه وارو. ٻيڙي هلائيندڙ.

وانڌا: ورلاپ. واڪا.

وانڊ: ننڍڙو ڳوٺ. وانڍ.

واڻيا: ڳنڍيا. جڙيا.

واهارو: واهرو.

واهيري جي وير: نماشام.

واهوندن: ڏکڻ اولهه جي هوائن (جي سياري بعد لڳن).

واهيت: نگهباني.

واءِ: افسوس.

وائٺ: چڪاس. جاچ.

وائنٽيون: بيرقون. جهنڊيون.

وائو: ذڪر. بيان. بولي.

وائي: ٻولي. آواز.

وائي پيا: وات پيا. تڪرار ڪيائون.

وَتواصوباالحق تواصوبالصبر: پاڻ ۾ صلاح ڪندا رهو حق ساڻ، ۽ پاڻ ۾ صلاح ڪندا رهو استقلال ساڻ.

وِتر: هيڪڙائي. هڪ.

وِترو: وڌيڪ. گهڻو.

وِتريون: گهڻيون.

وَتعز من تشاءُ وتذل من تشاءُ: جنهن کي وڻيس تنهن کي عزت ڏئي ۽ جنهن کي وڻيس تنهن کي ذليل ڪري.

ويتو: اجايو. ضايع.

وَٿ: شيءِ. مهلائتي چيز.

وَٿاڻ: مڪان. لوڙهو.

وَٽَ: ونڊ. ساک. تحفو. ڀاڱو.

وَٽيُون: ڪِناريون. ڪَنيون.

وجود: هستي. خودي.

وجہ: صورت.

وِڄا: علم. هنر.

وِڄري: پگهري. بيقرار ٿي.

وجهلڻ: ڳرڻ. بيقرار ٿيڻ.

وجهيوڪاڻ: اڻبڻت ڪريو.

وِجهلي: سور ۾ ڳري.

وِچِينِ: ٽِپهري.

وڇار: وڇن وارو. ميهار.

وحدتا: وحدت مان.

وحده لاشريڪ لہ: هو (ڌڻي) هڪ آهي ۽ ڪوبه جهڙس ناهي.

وحوسن: جهنگلي جانور. مروئن.

وداع: موڪلاڻي.

وَڌ لهي: وڌ قيمت لهي.

وڏاندرا: وڏا. مضبوط. عمدا.

وڏاڻ: ساز. واڄو.

وڏياءِ: تنهنجو وڏايون.

وِڏوڻو: ڪاوڙيل.

وِڏوڙا: وِڏوڻا. ڪاوڙيل.

وِڏيت: وڏ ننڍائي. سبب.

وَڍُ: زخم. گهاءُ. وِٿي.

وَڍي: وڍيل. ڪيل.

وَرِپيو: هٿ آيو. حاصل ٿيو.

وَراڪو: پيچ محبت جو.

وَراڻ: آسودگي. سُڪار.

وَرت: کوه مان پاڻي ڪڍڻ جو رسو.

وِرڄي: بي آرامي ٿئي. ورچي.

ورچائي: بيزار ڪري.

وِرد: وظيفو. لازمي ڪم.

وِرسيا: ڀليا. گمراهه ٿيا.

وِرساياس: ڀُلايس. گمراهه ڪيس.

ورڪن: ڦڙڪن. لڏن.

وِرک: وڻ.

وَرم: ضروري ڪم. سودو.

وِرِمن: ديرڪن. ترسن. روڪجن.

وَرَن: رنگ.

وِرنائي: قبولي. اونائي.

وَرَنِهه: چڱو مڙس. جوان مرد.

وَريام: پهلوان. بانڪو. بهادر.

ورونهن: وندر. پچار.

وروڻيون: سڪي ويون.

وروهڻ: وندرڻ. ريجهه رهاڻ.

وِره: درد. غم.

وَڙُ: ڀلائي. احسان. جنس. بُڻ.

وَڙال: ڳولا ڦولا. پڇا ڳاڇا.

وڙاهه: وڻاهه. نقصان.

وڙاءُ: وڙائي. جڳائي.

وِڙائِتي: وڙن واري. لائق.

وَسَ: وسندي. آبادي. وسڪار.

وِسامي: ٿَڪِجي. بيحال ٿي.

وِساڻي: اجهاڻل. ٿڪل. پروس.

وسوڙل: ڳهلي. موڙهل. سادي.

وِسَہُ: ويساهه ڪر. اعتبار ڪر.

وَسِيل: وسيلو.

وصالي: وصال جا طالبو.

وظيفا: ڦيڻا. دعائون.

وَ في انفسڪم، افلا تبصرون: (خدا جي قدرت جون نشانيون) اوهان جي اندر ۾ آهن، پوءِ اوهين ڇو نٿا چتائي ڏسو.

وِڪر: ڳڻتي. فڪر.

وڪني: ڪڪ. بيزار.

وکار: گدام. سراءِ. مال رکڻ جي جاءِ. مال وارو.

وَڳڻ هلڻ. رلڻ.

وَل: هر ڏي. پوک.

وِلِ: وِلهه. ٿڌ.

وِلاڙ: پير جي جانچ لاءِ آڏو وڌي پير کڻڻ.

وِلِٽِي: پوئتي موٽي. پُٺ ڏيئي.

وَ لسوف يُعطيڪ رَبڪ: تنهنجو رب توکي ترت عطا ڪندو.

وِللين: بڪواس ڪرين. وڦلين.

وِلوڙا: کير جا ولوڙا. کير ولوڙڻ.

وِلها: غريب. ڪنگال.

ولهارن: سبز ميدانن. ماٿرين.

وَلِهو: محبوب. ڀتار. مڙس.

وَمَ: جئن مَ. متان.

وَمُ: درياءُ.

وِماس: فڪر. ڳڻتي. ويچار.

وِماسيا: فڪر ۾ پيا. منجهي پيا.

وناهيو: شادي لاءِ سنڀرايو. وناهه ۾ ويهاريو.

وَنحن اَقرب اِليہ من حبلِ الوريد: اسين انسان کي سندس ڪنڌ جي رڳ کان به ويجها آهيون.

وِنڌيان: سِبان. رفو ڪريان. تُنيان.

وِنڌِين: سوراخ ڪن.

ونڪَ: رنگ. چمڪ. تجلو.

ونگس: سهڻي سياڻي زال.

وِنگسيو: سوگهو ڪيو. ونگيو.

وَنهيان: سُکيا.

وَڻاه: اي وڻ!

وَڻاءِ: ورن يا رنگ واريون. اهڙي نموني جون.

وڻائون: وڻن کان.

وڻڪار: لس ٻيلي ۾ وڻڻ جي هڪ جوءِ جو نالو. وڻراه.

وڻِواند: مهڻي هاب. ڪميڻي.

وڻِي: وڻج ڪري. سودي.

ووڙ: ڳول. ڏور. نهار.

ووڪِ: ڪوڪ. رڙ. دانهن.

وَههَ: پاڻيءَ جو وهڪرو. تک. درياءَ جي سير. نينهن.

وِهاٽي: موڳو ڪري. اوراٽي. غش ڪري.

وِهاڳ: اسر جي راڳڻي. پرڀاتي.

وَهان: عمل ڪريان. هلان.

وِهانوَ: صبح جو تاررو. سوديندڙ.

وهرون ڪرڻ: مٿا هڻڻ. زور ڪوشش ڪرڻ. آرام ڪرڻ.

وِهسن: خوش ٿين.

وِهِڪئي: کير بند ٿئي.

وِهلا: جلد. سگها.

وَهلور: بيزار، تنگ.

وِهلوريا: بيزار ٿيا. پريشان ٿيا.

وَهُ لڳو: اُڪِير ٿي. نينهن لڳو.

وَهون: زالون.

وَهيڻو: هٿ وس. اختيار ۾.

ويءُ: گاه وارو ميدان.

وِياءَ: اولاد.

وياڇي: چَئي. اوري. ڳرهي.

ويڇون: حيران. هلاڪت. ڏکيائين. جدا. ذرا ذرا. پرزا پرزا.

ويڌ: ويڌن. تڪليف.

ويرا: انهيءَ مهل.

ويراڳ: فراق. وڇوڙو.

ويراڳي: تاڪ فقير.

ويرو تار: هردم. هميشہ.

وِيري: کوهي.

ويڙهه: مارن جو ملڪ. گاهه جي جوءِ. ماڳ.

ويڙهو: گهر. پاڙو.

ويڙيجهپ: هڪ ڳوٺ جو نالو (جو ڏيپلي تعلقي ۾ آهي).

ويڙيچن: وطن وارن. جهانگين.

ويڙيين: ويڙن ۾. وطن جي ماڳن ۾.

ويساند: آرام. ساهي. صبر.

ويساهي: دوکو ڏئي.

ويساهين: ساهه پٽڻ. آرام ڪرڻ.

ويڪ: ڪشادگي. ويڇو. تفاوت.

ويلا ڪري: وقت گذري وڃي.

ويلو: ويرم. دير.

ويلهه: اڻ هوند. بُک.

ويٺ: وهڪ. گهر. بيٺڪ.

ويڄ: طبيب. ڏاهو.

وِيمو: مٽاسٽا. وڻج واپار. ذمو.

وِيَنِ: ويامن.

وينتي: عاجزي. منٿ.

وينجهار: جواهرن کي ٽنگ ڪڍندڙ. عاقل. داناءِ.

ويڻ: مهڻو.

وَبَيَتَ: بنا. کان سواءِ.

وَبيَتَ واهر: بنا واهر. بيوس.

هه

هاتڪ: حاذق. هوشيار. ڏاهو.

هايون: هلاڪت. نقصان.

هار: آڌار. آهر.

هاريا: نادان.

هاڪ: ساراهه. هڪل.

هالار ڌڻي: هالار (ڄام ننگر) جو سردار. جادم جکرو.

هالاري: هالار جو رڱيل ڪپڙو.

هالورا: جهلڪو. چمڪاٽ.

هام: دم. دعويٰ.

هاهر: اٺ جي هونگار.

هاڻون: ڌاڙيل. ظالم.

هاواڻا: هل. دهشتون.

هائي: باهه. اوڙاهه. دوزخ.

هٿڪڙول: هٿڪڙيون.

هٿ هڻن: پڇتائين.

هَٺ: جسم. هاٺي.

هِجي: شد مد سان پڙهڻ.

هڄ: عذاب سَههُ. تڪليف ڪڍ.

هڄي ويا: فنا ٿي ويا.

هَڏ: جسم. رت ڀائي. مائٽ.

هَڏ: ماڳهين. موراهين. هرگز.

هڏاڪُٽيان: ’هڏاڪٽي‘ ڳوٺ کان.

هُرَ: سار. يادگيري.

هَرائِي: هيڻائِي. هَلڪڙائي.

هر ڪس: هر رنگ جا.

هر کئين: ڀنڀلئين. ڀلجي پئين.

هرنام: ’هري‘ جو نانءُ. سلام.

هُري: ياد اچي.

هريا: ساوا. آلا. تازا.

هڙده: ارڙهن.

هَڪئو: تيار.

هَڪُون: روڪون. اڪون.

هَڪيا: حاضر. تيار.

هُڳاءُ: بوءِ.

هُلاچو هل: غوغاءَ. آواز.

هَم: غم. ڏک.

هماءُ: هڪ قسم جو خيالي پکي.

همہ: سڀني. سڀ.

همير: امير. سردار.

هناڪ جسمي والفوادلديڪم: منهنجو جسم هت آهي ۽ دل اوهان وٽ.

هنڊوا: مينهن وساوڙا (ڳاڙها جيت).

هُنگ: هُونگار. هڪل.

هِنگلور: هنگلاج.

هِنهان: هن کان پوءِ.

هِنئار: هن سال. هينئر.

هَڻِي ويا: ڦري ويا.

هوائون: وهم. اجايا خيال.

هوائي: نابود. خام.

هوتُ: بلوچن جي ’هوت‘ قبيلي جو فرد. پنهون. محبوب.

هوتاڻي: ’هوت‘ بلوچن منجهان. پنهون. محبوب.

هور: هرکر. کُٽڪو.

هورا: ڳڻتي. انتظار.

هوڙاڪ: هوڙو. ننڍي ٻيڙي.

هول: ڊپ. فڪر.

هُونِ: هُجن.

هُون: مان. آءٌ.

هوندو: جيڪي موجود هجي.

هِئان: هِتان.

هئائين: هِتائين.

هُئڻ: هٺ. هستي.

هيجانِ: هيج مان. پيار مان.

هيج هوج: هيڏانهن هوڏانهن ڪرڻ.

هيدي: اٺ جي واڳ. پاکڙو.

هيرئون: هريل.

هيڪاند: ميلاپ. گڏجاڻي.

هَيَنِ: مُيَنِ. مُٺِيَنِ.

هَهات: افسوس. هاءِ هاءِ.

هَيهاتَ هيهاتَ لِما توعدون: هاءِ شل (پري هجي) اها ڳالهه جنهن جو توهان کي ڊپ ڏنو ويو آهي.

 

(پورو ٿيو)

نئون صفحو --  ڪتاب جو ٽائيٽل صفحو
ٻيا صفحا 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31
هوم پيج - - لائبريري ڪئٽلاگ

© Copy Right 2007
Sindhi Adabi Board (Jamshoro),
Ph: 022-2633679 Email: bookinfo@sindhiadabiboard.com